مستندات عیب‌یابی و تعمیراتی خودرو چیست و چه کاربردی دارند؟
نویسنده: علیرضا کرامتیان، سرپرست پشتیبانی فنی و خدمات پس از فروش شرکت رنوپارس
اقداماتی که در شبکه نمایندگی های خدمات پس از فروشِ شرکت های خودروسازی انجام می‌گیرد عبارت است از انجام سرویس‌های دوره‌ای و تعمیرات خودرو که مبتنی بر چارچوب و استانداردهای خاصی بوده و توسط قوانین آن کشور و نیز آن شرکت خودروسازی تعریف می‌گردد. در ایران اداره استاندارد و شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQA) متولی تعریف دستورالعمل شرایط، ضوابط و ارزیابی استانداردهای خدمات پس از فروش صنعت خودرو برای نمایندگی‌های مجاز و تعمیرات خودرو هستند.
هر شرکت خودروساز برای انجام سرویس‌های دوره‌ای و تعمیرات خودروهای تولیدی خود، اقدام به تهیه و تدوین دستورالعمل‌های استاندارد عیب‌یابی و تعمیرات می‌نماید که به آنها مستندات (Document) استاندارد عیب بابی و تعمیراتی (Diagnosis و Troubleshooting) گفته می‌شود.
شرکت تولید کننده خودرو کلیه آموزش‌های لازم را بصورت تئوری و عملی، به کلیه کارشناسان و پرسنل فنی ارائه می‌دهد تا ایشان طرز استفاده از آنها را بیاموزند و در هنگام انجام تعمیرات از آنها استفاده نموده تا تعمیرات دارای بیشترین کیفیت بوده و میزان نارضایتی مشتریان را به حداقل برساند. تهیه مستندات عیب‌یابی، تعمیراتی و انجام آموزش‌های لازم معمولاً بر عهده واحد خدمات پس از فروش آن شرکت است.
هرچه مستندات عیب‌یابی و تعمیراتی، کامل‌تر و دقیق‌تر باشد و آموزش آنها گسترده‌تر و دارای کیفیت بالاتری باشد و بر جنبه عملی آموزش تأکید و تمرکز بیشتری انجام گیرد و کارشناسان و پرسنل فنی، تمرین بیشتری در دوره‌های آموزشی داشته باشند، کیفیت خدمات پس از فروش و انجام سرویس‌های دوره‌ای و تعمیرات بهتر انجام‌گرفته و نتیجه مطلوب تری را به دنبال خواهد داشت و علاوه بر اینکه موجب افزایش رضایت مشتریان می‌گردد، باعث درآمدزائی بیشتر و ارتقای برند آن شرکت نیز می‌شود.
مستندات عیب‌یابی و تعمیراتی شرکت‌هایی که بر کیفیت خدمات پس از فروش تأکید زیادی دارند و رضایتمندی مشتریان، جزء استراتژی و اهداف اصلی آنها هستند حاوی ساده‌ترین و آسان‌ترین تا سخت‌ترین و پیچیده‌ترین روش و فرایند عیب‌یابی و تعمیرات همگی سیستم‌ها و اجزاء خودرو هستند. به طور مثال در شکل زیر می‌توانید نمونه‌ای از یکی از ساده‌ترین مستندات تعمیراتی که متعلق به خودرو تندر است را مشاهده نمایید. این مستند ساده تعمیراتی حاوی کلیه نکات لازم جهت باز کردن و نصب مجدد باتری خودرو است.
همان‌طور که مشاهده می‌شود، جهت باز کردن سرباتری که از دید اکثر صاحبان خودرو بسیار ساده و پیش پاافتاده به نظر می‌رسد، کلیه نکات و اطلاعات لازم اعم از روش، ترتیب و فرایند باز و بست، گشتاور محکم کردن پیچ‌ها، کلیه هشدارها، اخطارها و موارد ضروری به همراه تصاویر مورد نیاز ارائه شده است. به عبارت دیگر یک برق‌کار با پائین‌ترین سطح سواد علمی و کمترین تجربه کاری نیز می‌تواند به کمک این راهنما، اقدام به باز و بست باتری کند بطوری که هیچ‌گونه آسیبی به قطعات برقی خودرو وارد نشود. البته لازم به ذکر است که مطابق استانداردهای شرکت رنو، هیچ‌کدام از کارشناسان و تعمیرکاران رنو مجاز به انجام تعمیرات بر روی تولیدات شرکت رنو، بدون گذراندن دوره‌های آموزشی به‌صورت تئوری و عملی نمی‌باشند.
به‌عنوان نمونه‌ای دیگر، در شکل زیر می‌توانید مستندی در خصوص بررسی سوپاپ و فنر سوپاپ خودروهای تندر و ساندرو (X90) و مگان با موتور 1600cc(X84) را مشاهده نمایید:
همان‌طور که مشاهده می‌شود، در مستند فوق‌کلیه نکات و هشدارهای لازم، طرز استفاده از ابزار مخصوص و ابزارآلات عمومی، به همراه تصاویر مورد نیاز ارائه شده است.
وقتی کارشناس فنی آموزش دیده، دستگاه عیب‌یاب را به خودرو متصل می‌کند، چنانچه در خودرو خطائی وجود داشته باشد، آن خطا بصورت یک کد اعلام می‌شود، کارشناس فنی به مستندات فنی مراجعه می‌نماید و توضیحات لازم و چگونگی برطرف‌کردن آن خطا را جستجو می‌نماید.
در شکل زیر نمونه‌ای از چند کد خطا که مربوط به سیستم سوخت‌رسانی و جرقه خودرو تندر 90 می باشد، قابل مشاهده است:
همان‌طور که گفته شد آنچه که برای عیب‌یابی و تعمیرات کلیه اجزاء خودرو مورد نیاز است، در مستندات عیب‌یابی و تعمیراتی خودرو با کلیه جزئیات، هشدارها و نکات لازم و به همراه تصاویر مورد نیاز وجود دارد و کارشناسان و پرسنل فنی، کلیه آموزش‌های تئوری و عملی را در مراکز مجهز دیده و تمرین کرده اند، این در حالی است که بیشتر تعمیرکاران که در خارج از شبکه خدمات پس از فروش اقدام به انجام تعمیرات می‌نمایند، به هیچ یک از این مستندات دسترسی نداشته و اگر هم آنها را در اختیار داشته باشند، آموزش‌های لازم را ندیده‌اند و صرفاً با تکیه بر تجربیات خود، اقدام به تعمیر خودروها می‌نمایند. اکثر ایشان حتی تهیه قطعات مورد نیاز جهت تعمیرات خودرو را نیز به عهده صاحب خودرو گذاشته و هیچ گونه مسئولیتی را در قبال تعمیرات نمی‌پذیرند.
با توجه به توضیحات بالا توصیه می‌شود تا صاحبان خودرو، خصوصاً خودروهایی که از تکنولوژی های روز بهره می‌برند و مجهز به امکانات جدید و بروز هستند، از سپردن خودرو به تعمیرکارانی که فاقد ابزارهای مخصوص، دستگاه‌های عیب‌یاب و مستندات عیب‌یابی و تعمیراتی لازم هستند و دوره‌های آموزشی مرتبط را نگذرانده اند، پرهیز نموده و جهت تعمیرات خودرو به تعمیرگاه‌های مجاز که توسط واحد خدمات پس از فروش آن شرکت تولید کننده معرفی شده‌اند، مراجعه نمایند.
What are vehicle troubleshooting and repair documents and what are their uses?
Writer: Alireza Keramatian/ Renault Pars Company