سیستم ترمز دستی الکترونیکی (EPB) چیست و چگونه کار می کند؟

تولد دوباره رنو ۴

مگان ای-تک کاملا جدید یک خودروی تازه وارد به دنیای خودروهای برقی است.

بیشتر بخوانید...

دو نوع مکانیزم در ساخت سیستم ترمز دستی الکترونیک بکار رفته است:

1-    کابل کششی
2-    موتور الکتریکی

ترمز مربوط به چرخ‌های خودروهائی که سیستم ترمز دستی الکترونیکی آنها از نوع کابل کششی هستند، معمولاً هم دارای دیسک چرخ و هم دارای کاسه چرخ هستند. دیسک چرخ به همراه کلیپرهای مربوط به آن، برای ترمزی مورد استفاده قرار می‌گیرد که توسط فشار آوردن راننده بر روی پدال ترمز فعال می‌شود و کاسه چرخ و کفشک‌های داخل آن برای ترمز دستی الکترونیکی به کار می‌روند. یکی از خودروهائی که مجهز به این نوع مکانیزم می‌باشند، خودرو کولئوس مدل قدیم است.

در بعضی از خودروها مانند رنو تالیسمان، یک موتور الکتریکی بر روی کلیپر ترمزهای عقب نصب شده است که با فعال شدن ترمز دستی الکترونیکی، موتور الکتریکی لنت‌ها به دیسک‌های چرخ عقب فشار داده و مانع حرکت چرخ‌ها می‌شوند.

سیستم ترمز دستی الکترونیکی دارای کاربردهای زیر است:

1.    فعال نمودن و آزاد نمودن ترمز دستی که به دو صورت دستی و اتوماتیک انجام می‌گیرد
2.    کمک به کنترل و هدایت بهتر خودرو در شروع حرکت، در جاده‌های شیب دار
3.    ترمز دینامیکی اضطراری (امکان استفاده از ترمز دستی بصورت اضطراری در حالت حرکت)

معرفی و جانمائی قطعات در مدل کابلی:

1-    کامپیوتر سیستم ترمز دستی الکترونیک
2-    کابل‌های ترمز
3-    غیرفعال کننده سیستم در مواقع اضطراری
4-    اهرم فعال کننده و آزادکننده سیستم
5-    سنسور پدال کلاچ (در خودروهائیکه مجهز به گیربکس دستی هستند)
6-    چراغ نشان دهنده وضعیت سیستم
7-    شبکه مولتی پلکس
8-    کامپیوتر سیستم ESP/ABS

لازم به ذکر است که موقعیت و محل قرارگیری بعضی قطعات بر حسب نوع و مدل خودرو ممکن است اندکی متفاوت باشد.

فعال شدن ترمز دستی برقی:

همان طور که عنوان شد نه تنها فعال نمودن ترمز دستی برای بعضی افراد دشوار می‌باشد بلکه ممکن است راننده نسبت به ثابت ماندن خودرو خصوصاً در سرپائینی‌ها یقین پیدا نکند، این مشکل به وسیله نصب ترمز دستی الکترونیکی بر روی خودروها برطرف شده است.

در این سیستم وقتی راننده موتور را خاموش کند و دسته دنده را در وضعیت Park قرار دهد، سیستم ترمز دستی الکترونیکی فعال می‌شود. در خودروهای رنو و خودروهائی که دارای سیستم Auto hold هستند، از آنجا که فعال شدن ترمز دستی در این مدل به وسیله کابل انجام می‌شود لذا کامپیوتر سیستم ترمز دستی الکترونیکی، میزان کشش کابل‌ها را به مدت بیست و چهار ساعت و بصورت مستمر کنترل می‌کند تا اگر میزان کشش کابل‌ها کم شده باشد، آنها را محکم کند.

فرض کنید راننده نیمه شب در منطقه ای که دما پائین است به منزل رسیده و خودرو را در یک سراشیبی پارک می‌کند، با گذشت زمان و گرم شدن هوا تا ظهر، دمای محیط بالا رفته و طول کابل‌ها افزایش یافته و کشش آنها کم می‌شود و ممکن است میزان ترمزگیری سیستم ترمز دستی کاهش یابد و خودرو در سراشیبی حرکت کرده و موجب بروز حادثه و تحمیل خسارت شود، برای جلوگیری از این وضعیت همانطور که گفته شد کشش کابل‌ها به مدت 24 ساعت بوسیله کامپیوتر سیستم ترمز دستی الکترونیکی کنترل می‌شود و چنانچه میزان کشش آنها کم شده باشد، بوسیله مکانیزم مربوطه سفت می‌شود.

نحوه عملکرد در مدل موتور الکتریکی:

در این مدل یک موتور الکتریکی روی کلیپر قرار گرفته و زمانی که سیستم به وسیله راننده فعال می‌شود، موتور الکتریکی به لنت‌های ترمز فشار آورده و آنها را به دیسک‌های چرخ فشار می‌دهد و مانع حرکت خودرو می‌شود. قطعات این سیستم کمتر و نحوه عملکرد آنها ساده تر است.

کاربرد نیروی ترمز مطابق با شیب جاده:

در صورتی که خودرو در روی یک سطح شیب دار متوقف شود و یا پارک نماید، نیروی ترمز بطور اتوماتیک با سطح شیب دار سازگاری پیدا می‌کند، بر این اساس راننده دیگر نگران حرکت کردن خودرو بعد از فعال کردن ترمز دستی نخواهد بود. حتی برای اینکه راننده بتواند از ماکزیمم نیروی ترمز دستی بهره ببرد و اطمینان بیشتری به سیستم داشته باشد، می‌تواند اهرم کنترل ترمز دستی الکترونیک را برای کمتر از 2 ثانیه به سمت خارج بکشد، در این صورت ترمز دستی با توان بیشتری فعال خواهد شد. زمانی که موتور دوباره روشن می‌شود سرعت آزاد شدن با سطح شیب دار وفق پیدا کرده تا مانع از عقب رفتن خودرو شود.

کمک در شروع حرکت در سربالائی:

وقتی خودرو در جاده شیب دار متوقف شود، اگر راننده دسته دنده را در وضعیت P قرار ندهد (در خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک) و موتور را خاموش نکند، ترمز دستی فعال نخواهد شد.

در این حالت، برای اینکه ترمز دستی الکترونیک فعال شود راننده می‌بایست یا موتور را خاموش کند و اگر تمایلی به خاموش کردن موتور ندارد، می‌بایست اهرم کنترل ترمز دستی را برای متوقف کردن خودرو فعال نماید.

در صورتی که راننده موتور را خاموش کرده باشد و ترمز دستی بطور الکترونیکی فعال شده باشد، چنانچه موتور دوباره توسط راننده روشن شود، ترمز بطور اتوماتیک آزاد شده و حرکت خودرو راحت‌تر انجام خواهد گرفت.

ترمز اضطراری در هنگام حرکت:

در هنگام حرکت و در مواقع اضطراری، راننده می‌تواند با فعال کردن اهرم کنترل ترمز دستی برقی، سرعت خودرو را به میزان قابل توجهی کم کند، این در حالتی است که نیروی ترمزی که توسط ترمز دستی الکترونیکی اعمال می‌شود، در حدی نیست که باعث قفل شدن چرخ های عقب شود و اختلالی در پایداری خودرو ایجاد و موجب بروز حادثه شود بلکه نیروی وارد شده توسط ترمز کمکی الکترونیکی محدود و کنترل شده بوده و صرفاً موجب کاهش سرعت خودرو خواهد شد.

اهرم اضطراری برای آزاد کردن ترمز دستی الکترونیکی:

سیستم ترمز دستی الکترونیکی از نوع کابلی در مناطق آب و هوائی سرد مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اگر به هر دلیلی خودرویی که مجهز به این سیستم است به محلی که دارای آب و هوای سرد است، مسافرت نماید، ممکن است کابل دچار یخ زدگی شده و وقتی راننده خودرو را روشن و قصد حرکت داشته باشد، ترمز دستی رها نشود. این وضعیت توسط طراحان خودرو پیش بینی شده و یک اهرم اضطراری جهت آزاد کردن ترمز دستی در نظر گرفته شده است، در وضعیتی که چنین مشکلی بوجود آید، راننده می‌بایست با توجه به آنچه در دفترچه راهنمای مشتری عنوان شده است، اقدام به آزاد کردن ترمز دستی نماید. لازم به ذکر است که اهرم آزاد کردن ترمز اضطراری مخفی است. برای دسترسی به آن بایستی تزئینات مشخصی برداشته شوند، بسته به نوع خودرو این قطعه ممکن است در صندوق عقب و یا قسمت پائینی کنسول باشد و برای دسترسی به آن حتی شاید لازم باشد قسمتی از موکت از جای خود خارج شود، این عملیات در دفترچه راهنما نشان داده شده است و برای مشتری در دسترس می‌باشد.

در خودروی رنو کولئوس مدل قدیمی، اهرم اضطراری برای آزاد کردن ترمز دستی الکترونیکی همانطور که در تصویر زیر نمایش داده شده است، در صندوق عقب خودرو قرار دارد.

آزاد کردن سیستم ترمز با اهرم اضطراری، سبب روشن شدن چراغ اخطار عیب یاب، بر روی صفحه نشانگرها می‌شود و برای اینکه چراغ مذکور خاموش شود، راننده می‌بایست به نمایندگی مجاز مراجعه نماید تا کارشناس دوره دیده، وضعیت سیستم را کنترل و بررسی نموده و در صورتیکه مشکلی وجود نداشته باشد، چراغ مربوطه را با دستگاه عیب یاب خاموش نماید.

در خودروهایی که مجهز به ترمز دستی از نوع موتور الکتریکی هستند، برای مناطق سرد دارای سازگاری بیشتری می‌باشند و مشکل گیرکردن ترمز دستی به ندرت اتفاق می‌افتد، در صورت بروز چنین اتفاقی لازم است تا با شرکت ارائه دهنده خدمات پس از فروش، تماس گرفته شود تا ایشان با اعزام کارشناس و مکانیک دوره دیده به محل توقف خودرو، مشکل را برطرف نمایند.

نگهداری و تعمیرات ترمز دستی برقی:

با توجه به آنچه عنوان شد، واضح است که سیستم ترمز دستی الکترونیک علی رغم داشتن مزایای زیاد، بسیار حساس بوده و لازم است تا نکاتی در هنگام استفاده از آن رعایت شود، بر این اساس راننده می‌بایست از این سیستم در هنگام حرکت، به جز در موارد اضطراری استفاده نکند و از انجام حرکات نمایشی با استفاده از ترمز دستی پرهیز نماید.

راننده می‌بایست جهت تعویض لنت‌های ترمز عقب در مدل موتور الکتریکی و همچنین جهت تعویض کفشک‌های ترمز دستی در مدل کابل کششی، به نمایندگی خدمات پس از فروش مراجعه نماید تا کارشناس دوره دیده با استفاده از ابزار مخصوص و دستگاه عیب یاب مبادرت به تعمیرات لازم نماید، عدم مراجعه به نمایندگی و تعویض قطعات سیستم ترمز به روش سنتی و توسط افراد غیر متخصص، موجب آسیب دیدن قطعات سیستم‌های مربوطه شده و هزینه‌های زیادی را به صاحب خودرو تحمیل نماید.