علائم آسیب دیدن سوپاپ موتور خودرو چیست؟

اگر چه امیدواریم هرگز موتور وسیله نقلیه شما نیاز به تعمیر داخلی نداشته باشد، اما امکان بروز ایراد داخلی در موتور دور از ذهن نیست. تعمیر داخلی موتور و همچنین تعمیر اساسی موتور نسبتا پرهزینه است.

یکی از ایرادات داخلی موتور که نیاز به درک بیشتر دارد، مشکل خم شدن یک یا چند سوپاپ(Valve) است. خم شدن یک و یا چند سوپاپ دلایل مختلفی دارد که برخی از آنها شایع تر می باشند.

اگر علت بروز مشکل بدرستی تشخیص داده شود، نه تنها کیفیت تعمیرات افزایش خواهد یافت بلکه هزینه تعمیرات نیز کمتر خواهد شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علائم خمیدگی سوپاپ موتور خودرو و همچنین نحوه اقدام در صورت بروز این ایراد، با مجله رنو ایران همراه باشید.

سوپاپ موتور چیست؟

سوپاپ های هوا اجازه ورود هوای تازه به هر سیلندر در مرحله مکش را می دهند و سوپاپ های دود شرایط لازم برای خروج گازهای حاصل از احتراق را از هر سیلندر در مرحله تخلیه مهیا می سازند. هوای تازه از سمت منیفولد ورودی به سمت موتور هدایت می شود و گازهای حاصل از احتراق نیز به سمت اگزوز خودرو حرکت می نمایند. 

برای هر سوپاپ یک فنر طراحی شده است که وظیفه آن این است که سعی کند همیشه سوپاپ را در حالتی نگهدارد که امکان ورود و خروج هوا و یا دود از آنها وجود نداشته باشد، به عبارت دیگر فنر سوپاپ موجب می شود که سوپاپ همیشه در حالت بسته قرار گیرد. سپس این سوپاپ ها از طریق نیروی مکانیکی وارد شده توسط چرخش بادامک های روی میل سوپاپ موتور(Camshaft) باز می شوند، این عمل در مورد موتورهای OHC و یا Over Head Camshaf، بطور مستقیم و در مورد موتورهای OHV و یا Over Head Valve، بطور غیر مستقیم انجام می گیرد.

زمان باز و بسته شدن هر سوپاپ با حرکت پیستون مربوط به خودش تنظیم(Timing) شده است. گردش میل سوپاپ همانطور که در بالا گفته شد، سبب باز و بسته شدن سوپاپ ها می گردد و حرکت پیستون بستگی به گردش میل لنگ(Crankshaft) دارد.

از آنجا که میل لنگ و میل سوپاپ های موتور با یکدیگر، از طریق یک زنجیر یا تسمه تایم، زمان بندی(Timing) می شوند، بنابر این اطمینان حاصل می شود که حرکت سوپاپ به درستی در رابطه با حرکت پیستون زمان بندی شده است.

علائم خم شدن یا آسیب دیدن سوپاپ موتور

وجود یک یا چند سوپاپ خمیده در موتور معمولاً با تعدادی علائم همراه است. تشخیص این علائم اغلب هنگام تلاش برای تشخیص مشکل مفید است.

در زیر چندین مورد از رایج ترین علائم مرتبط با خم شدن سوپاپ موتور خودرو آورده شده است:

میس فایر یا احتراق ناقص موتور خودرو

یک سوپاپ خم شده اغلب منجر به احتراق ناقص(Misfire) می شود که تا حد زیادی به این دلیل است که هوای ورودی به یک سیلندر و یا دود خروجی از آن، مطابق انتظار آنچه مهندسین طراحی کرده اند، نمی باشد. 

از دست دادن قدرت موتور

همچنین چنانچه یک و یا چند سوپاپ خمیده و یا آسیب دیده باشند، ممکن است متوجه شوید که از قدرت خودرو شما کاسته شده است و شتاب و کشش قبلی را ندارد.

این اتفاق به این دلیل است که در سیلندری که سوپاپ آن، آسیب دیده است، عمل تراکم هوا و بنزین به خوبی انجام نمی شود و در نتیجه فرآیند احتراق بطور کلی مختل می گردد.

صداهای غیر عادی موتور

اگر در زمان بندی بین چرخش میل لنگ و میل سوپاپ ها یا همان Timing موتور و به عبارت دیگر در زمان بندی باز و بسته شدن سوپاپ ها و بالا و پائین رفتن پیستون ها، کوچکترین اختلالی ایجاد شود بطور مثال تسمه تایم به اندازه فقط چند دندانه جابجا شده باشد یعنی سوپاپ ها به اندازه چند درجه زودتر و یا دیرتر باز شوند، ممکن است در زمانیکه پیستون در حال بالا آمدن است، سوپاپ هنوز بطور کامل به سمت بالا حرکت نکرده باشد لذا قسمت بالای پیستون به زیر سوپاپ برخورد نماید و از آنجا که پیستون خیلی محکم تر از سوپاپ می باشد لذا سوپاپ آسیب خواهد دید، اگر میزان جابجا شدن تسمه تایم زیاد باشد، میزان آسیب دیدگی سوپاپ زیاد بوده و حتی ممکن است احتراق در سیلندر ایجاد نشود ولی اگر میزان جابجا شدن تسمه تایم تنها به اندازه چند دندانه و یا به اندازه چند درجه باشد، میزان آسیب دیدن سوپاپ کم بوده و ممکن است فقط تنها احتراق ناقص در آن سیلندر ایجاد شود، در این حالت احتمال دارد صدای برخورد پیستون به سوپاپ که اغلب به شکل پچ پچ یا تلق تلق است، شنیده شود.

در صورت شنیده شدن چنین صداهایی باید فوراً استفاده از خودرو متوقف شود.

افزایش مصرف روغن

مصرف بیش از حد روغن موتور نیز می تواند به دلیل مشکلات مربوط به گاید سوپاپ باشد که نشان دهنده آسیب دیدن سوپاپ می باشد.

در بسیاری از موارد، این مصرف بیش از حد روغن با ظهور دود آبی رنگ و سنگین از اگزوز، همراه خواهد بود که اغلب بوی سوختگی محسوسی را به همراه دارد.

چه چیزی باعث خم شدن سوپاپ موتور می شود؟

اما چه عواملی می تواند منجر به خم شدن و آسیب دیدن سوپاپ خودرو شود. در ادامه عوامل مهمی که می توانند بر این اتفاق اثرگذار باشند را با هم مرور خواهیم کرد.

خرابی تسمه تایم

شایع ترین علت خم شدن سوپاپ، خرابی زنجیر یا تسمه تایم است که البته هرچه موتور پیچیده تر باشد و از تکنولوژی های جدیدتر بهره گرفته باشد، تشخیص خرابی و وجود مشکل سوپاپ های موتور نیز دشوارتر خواهد بود.

در موتورهای جدید، پارگی تسمه تایم و یا آسیب دیدن قطعات مربوطه مانند هرزگرد و تسمه سفت کن می تواند منجر به بر هم خوردن برنامه زمان بندی حرکت میل بادامک و در نتیجه آسیب شدید به سوپاپ ها و دیگر قطعات موتور شود.

دور موتور بیش از حد و در مدت طولانی

اگر خودرو در مدت طولانی با دور موتور بالا حرکت کند، ممکن است قسمتی از سوپاپ که در محل نشیمن گاه خود(سیت) قرار می گیرد، آسیب ببیند. علت این است که آنقدر سرعت باز و بسته شدن سوپاپ زیاد می شود که زمان نشستن سوپاپ بر روی محل نشیمن گاه خود(سیت) به حداقل می رسد و امکان انتقال مناسب گرمای حاصل از احتراق از طریق محل نشیمن گاه سوپاپ به حداقل می رسد لذا دمای سوپاپ به شدت افزایش یافته و می تواند موجب آسیب دیدن آن شود.

روغن کاری ناکافی

چنانچه عمل روغن کاری به دلیل کیفیت پائین روغن، ایراد در پمپ روغن(Oil Pump) و یا فرار روغن از قسمت های مختلف، با اختلال مواجه گردد، ممکن است سوپاپ در داخل گاید نتواند بخوبی به جای خود بازگشته که به دنبال آن، برخورد سوپاپ با سر پیستون را به همراه خواهد داشت که در نهایت منجر به آسیب دیدن قطعات مختلف موتور از جمله سوپاپ ها، سیت ها و اتاقک احتراق خواهد شد. 

گرم شدن موتور بیش از حد موتور خودرو

همچنین مشخص شده است که آسیب سوپاپ در موارد داغ شدن بیش از حد موتور ممکن است رخ دهد. این گرمای بیش از حد می تواند منجر به تاب برداشتن اجزائ مختلف موتور از جمله سوپاپ های ورودی و خروجی شود.

نحوه تایید خم شدن سوپاپ ها

آسیب سوپاپ را می توان به روش های مختلفی تایید کرد، از جمله از طریق معاینه فیزیکی دقیق. درپوش سوپاپ موتور را می توان قبل از روشن کردن موتور آسیب دیده و بررسی عملکرد روان سوپاپ جدا کرد.

از طرف دیگر، منیفولد ورودی و منیفولد اگزوز موتور را می توان جدا کرد، در این مرحله بررسی از طریق درگاه های ورودی/اگزوز در معرض دید امکان پذیر خواهد بود.

آسیب سوپاپ را می توان از طریق استفاده از تجهیزات تخصصی مانند کمپرس سنج نیز بررسی نمود. با استفاده از این تجهیزات، یک آزمایش نشتی می‌توان انجام داد، که این امکان را فراهم می‌کند تا مشخص شود که آیا سوپاپ‌های ورودی و خروجی موتور همانطور که باید آب‌بندی می‌شوند یا خیر.

تعمیر سوپاپ خودرو چه هزینه ای دارد؟

تنها راه "صحیح" برای اصلاح دریچه های خمیده یا آسیب دیده، تعویض است. این یک تعمیر نسبتاً پیچیده است، زیرا نیاز به برداشتن سرسیلندر موتور دارد.