با گیربکس‌های اتوماتیک دو کلاچه و علائم خرابی آن آشنا شوید

نویسنده: علیرضا کرامتیان، مدیر مرکز فنی(آموزش و پشتیبانی فنی، گارانتی) و شبکه نمایندگی های خدمات پس از فروش شرکت رنو ایران

سرعت پیشرفت تکنولوژی در حوزه‌ها و بخش‌های مختلف به سرعت در حال افزایش است و موجب شده تا انتظار مشتریان افزایش یابد. یکی از مهم‌ترین صنایعی که سرعت پیشرفت تکنولوژی در آن بسیار چشمگیر بوده، صنعت خودروسازی است. جایگزین شدن سیستم انژکتور به‌ جای کاربراتور در سیستم سوخت‌رسانی خودرو موجب کاهش مصرف سوخت و آلایندگی به میزان چشمگیری شده است ولی همواره وضع قوانین سختگیرانه در کاهش مصرف سوخت و کاهش میزان آلایندگی، مهندسین و طراحان خودروهای سواری را بر آن داشته است که با تغییر در قسمت‌ها و سیستم‌های مختلف خودرو، مصرف سوخت و میزان تولید گازهای آلاینده را هرچند به میزان خیلی کم، کاهش دهند.

البته با توجه‌ به تعداد زیاد خودروها، حاصل جمع این مقادیر کم، میزان قابل‌ توجهی خواهد شد. در این‌ خصوص می‌توان از تولید لاستیک‌هایی نام برد که مصرف سوخت و تولید آلایندگی را کاهش داده‌ اند، این لاستیک‌ها به لاستیک‌های سبز معروف هستند. به‌عنوان مثالی دیگر می‌توان به تولید بلبرینگ‌های چرخ اشاره نمود که باعث کاهش اصطکاک و به دنبال آن موجب کاهش مصرف سوخت و تولید آلایندگی می‌شوند.

به دنبال تغییرات در اجزای مختلف خودرو، مهندسین و طراحان سیستم انتقال قدرت سال‌ها پیش نوعی گیربکس را طراحی و ساخته‌اند که به گیربکس‌ های دوکلاچه و یا Dual Clutch معروف است و سیر تکامل و ارتقای آن انجام شده و همچنان ادامه دارد.

گیربکس‌ های دوکلاچه از نظر تعداد دنده‌ها و همچنین سیستم کلاچ آنها در انواع مختلفی طراحی و ساخته شده‌اند. تعداد دنده‌های جلو در بعضی مدل‌ها شش و در بعضی مدل‌ها هفت و یا هشت است. سیستم کلاچ نیز به دو نوع تقسیم می‌شود: کلاچ خشک (Dry) و کلاچ تر و یا روغنی (Wet). در این مقاله سعی شده است تا توضیحاتی در خصوص گیربکس‌های دوکلاچه که مجهز به کلاچ خشک (Dry) هستند، ارائه شود.

گیربکس‌های اتوماتیک الکتروهیدرولیکی که بر روی بسیاری از خودروها مانند رنو ساندرو، رنو تندر 90، رنو داستر، رنو سیمبل، پژو 206، و غیره نصب هستند، دارای مزایا و کارایی بسیار بالائی هستند ولی ساختار داخلی آنها از مکانیک، الکترونیک و هیدرولیک تشکیل شده است و فرایند تولید، نگهداری و تعمیرات آنها نسبتاً دشوار است. بخش هیدرولیک در گیربکس‌های اتوماتیک تقریباً به طور کامل حذف و یا فقط محدود به سیستم کلاچ‌های تر و یا روغنی (Wet) شده است که نهایتاً منجر به کاهش هزینه‌های تولید، نگهداری و تعمیرات گشته است.

ساختار گیربکس‌های اتوماتیک دوکلاچه چگونه است؟

آنچه در داخل گیربکس‌های اتوماتیک دوکلاچه وجود دارد بسیار شبیه گیربکس‌های دستی معمولی است و این بدین معنی است که این گیربکس مانند گیربکس‌های دستی دارای شفت‌های ورودی، شفت‌های خروجی، ماهک، میل ماهک، توپی، کشوئی و دنده برنجی است. در این گیربکس‌ها، خبری از آنچه که در گیربکس‌های الکتروهیدرولیکی مانند مجموعه چرخ‌دنده سیاره‌ای، توزیع کننده هیدرولیکی، ترمزها و کلاچ ها دیده می‌شود، وجود ندارد. در واقع گیربکس دوکلاچه مانند یک گیربکس دستی کار می‌کند، با این تفاوت که عمل فشردن و رها کردن پدال کلاچ به‌وسیله پای راننده، در این گیربکس به‌وسیله دو موتور الکتریکی و عمل انتخاب و جازدن دنده که در گیربکس‌های دستی به‌وسیله دسته دنده و توسط دست راننده انجام می‌گیرد، توسط دو موتور الکتریکی دیگر انجام می‌گیرد. 

این گیربکس دارای یک کامپیوتر (TCU و یا Transmission Control Unit) است که با کامپیوترهای دیگر خودرو اعم از کامپیوتر موتور (Engine Management)، کامپیوتر سیستم ضد قفل چرخ‌ها، کامپیوتر صفحه نمایشگرها و همچنین بقیه کامپیوترها در ارتباط مستقیم است و اطلاعات مختلف همواره به‌صورت لحظه به لحظه بین آنها در حال تبادل است.
گیربکس‌های دنده دستی دارای یک شفت ورودی و یک شفت خروجی هستند ولی گیربکس‌های دوکلاچه دارای دو شفت ورودی و دو شفت خروجی هستند.

در زیر تصویری شماتیک از شفت‌های ورودی و خروجی نمایش داده شده است، شفت‌های خروجی گیربکس به‌سادگی قابل تشخیص هستند ولی شفت‌های ورودی به گیربکس، دارای پیچیدگی زیادی هستند. در واقع یکی از این شفت‌ها داخل دیگری قرار گرفته است.

در شکل زیر سعی شده است تا شفت‌های ورودی گیربکس از نمائی دیگر نمایش داده شود:

در خصوص ساختار گیربکس‌های دوکلاچه می‌توان چنین گفت که یک گیربکس اتوماتیک دوکلاچه از دو گیربکس تشکیل شده است که به‌موازات هم کار می‌کنند و هر کدام از آنها دارای یک کلاچ، یک بلبرینگ کلاچ، یک دوشاخه کلاچ، یک شفت ورودی و یک شفت خروجی هستند و دنده‌های گیربکس به لحاظ شماره به‌صورت یک در میان روی این دو شفت قرار گرفته‌اند بدین صورت که دنده‌های یک، سه، پنج و هفت (دنده هفت در صورت وجود) روی یک شفت قرار دارند و به آنها دنده‌های فرد (Odd Gears) گفته می‌شود و دنده‌های دو، چهار و شش (Even Gears) و همچنین دنده عقب (Reverse Gear) بر روی شفت دیگر قرار گرفته‌اند.

در تصویر زیر می‌توانید تصویری شماتیک از ساختار یک گیربکس اتوماتیک دوکلاچه را مشاهده فرمایید:

 

نکته قابل‌توجه دیگری که در خصوص این گیربکس‌ها لازم است عنوان شود این است که در حالتی که دسته دنده در وضعیت N و یا P قرار دارد و یا به عبارتی دیگر، در وضعیتی که دنده‌های خودرو خلاص هستند و درگیر نیستند، مجموعه دیسک و کلاچ از هم کاملاً جدا هستند و بر روی یکدیگر فشرده نشده‌اند، در حالی که در خودروهایی که مجهز به گیربکس دستی هستند، وقتی دسته دنده در وضعیت خلاص است، مجموعه دیسک و کلاچ بر روی یکدیگر فشرده شده‌اند. 

به عبارت دیگر در خودروهای مجهز به گیربکس دستی، وقتی راننده قصد دارد تا حرکت کند، پدال کلاچ را به‌ وسیله پا فشار می‌دهد، در این حالت اصطکاک مابین مجموعه دیسک و کلاچ به صفر رسیده و ارتباط بین موتور و گیربکس قطع می‌شود، سپس راننده دسته دنده را در وضعیت دنده یک قرار داده و هم زمان با اینکه فشار وارده را از روی پدال کلاچ کاهش می‌دهد، پدال گاز را به‌وسیله پای دیگر فشار می‌دهد، این عمل موجب می‌شود تا گشتاور به‌ آرامی به گیربکس و دنده‌ها منتقل شده و نهایتاً چرخ‌ها شروع به گردش نمایند. 

در گیربکس‌های دوکلاچه این عمل بصورتی دیگر انجام می‌شود. در اینجا وقتی دسته دنده در وضعیت N و یا P قرار دارد، ارتباط بین دیسک و کلاچ در کمترین مقدار قرار دارد یعنی اصطکاک مابین صفحه کلاچ و دیسک در حد صفر است و وقتی راننده دسته دنده را به D تغییر وضعیت می‌دهد، کشوئی مربوط به دنده یک، بوسیله یک مکانیزم که از یک موتور و تعدادی چرخ‌دنده تشکیل شده است، حرکت کرده و دنده یک درگیر می‌شود و یا به عبارت دیگر، دنده یک تشکیل می‌شود ولی هنوز میزان اصطکاک بین دیسک و صفحه کلاچ تقریباً صفر است و امکان انتقال گشتاور وجود ندارد. حال وقتی راننده پدال گاز را فشار می‌دهد، هم زمان با افزایش دور موتور، یک موتور الکتریکی دوشاخه کلاچ را حرکت داده و دیسک و صفحه کلاچ را به‌ آرامی به یکدیگر فشار می‌دهد و میزان اصطکاک بین این دو افزایش یافته و گشتاور به گیربکس منتقل شده و نهایتاً چرخهای متحرک شروع به گردش می‌کنند.

گیربکس‌های دو کلاچه چگونه کار می‌کنند؟

با توجه‌ به توضیحاتی که تا اینجا در خصوص گیربکس‌های اتوماتیک دو کلاچه ارائه شده است، حال می‌توان به نحوه عملکرد آنها پرداخت. 

وقتی راننده موتور را روشن می‌کند، موتور شروع به گردش می‌کند و با توجه‌ به آنچه در بالا عنوان شد، در وضعیت دنده خلاص، ارتباط مابین موتور و گیربکس در حد صفر است.

در زیر تصویری شماتیک از وضعیت خلاص بودن دنده در حالتی که موتور روشن است، نمایش داده شده است.

گیربکس اتوماتیک دوکلاچه مجهز به یک سنسور به نام سنسور موقعیت دنده‌ها (PRND position sensor) است که با کامپیوتر گیربکس اتوماتیک در ارتباط است. 

 

همان‌طور که در بالا عنوان شد، وقتی راننده دسته دنده را در وضعیت D قرار می‌دهد، کامپیوتر گیربکس از طریق این سنسور متوجه می‌شود که راننده وضعیت D را، بوسیله دسته دنده انتخاب کرده است. در این حالت کامپیوتر گیربکس به یک موتور الکتریکی ولتاژی را ارسال می‌کند که موجب می‌شود تا ماهک و کشوئی مربوط به دنده یک را حرکت داده و دنده یک درگیر شده و یا دنده یک تشکیل گردد.

حال اگر راننده پدال گاز را فشار دهد، هم زمان با اینکه دور موتور افزایش می‌یابد، کامپیوتر گیربکس اتوماتیک به یک موتور الکتریکی دیگر، ولتاژ لازم را ارسال می‌نماید. چرخش موتور مذکور، مکانیزمی را به حرکت درمی‌آورد که نهایتاً یک دو شاخه کلاچ، بلبرینگ کلاچ مربوط به صفحه کلاچی را که دنده یک روی شفت متصل به آن قرار دارد را حرکت داده و موجب می‌شود تا اصطکاک مابین دیسک و صفحه کلاچ افزایش یافته و گشتاور از موتور خودرو به گیربکس منتقل و نهایتاً چرخ‌های متحرک به گردش درآیند.

وضعیتی که در حال حاضر وجود دارد این است که یکی از کلاچ‌ها، یکی از شفت‌های ورودی، یکی از شفت‌های خروجی، کشوئی و کلیه مکانیزم‌های مربوط به دنده یک درگیر هستند و کلاچ، شفت ورودی و شفت خروجی دیگر درگیر نمی‌باشند. 

در زیر تصویری شماتیک از وضعیتی که گشتاور از طریق دنده یک در حال انتقال به چرخ‌ها است، نمایش داده شده است:

در این شرایط کامپیوتر گیربکس اتوماتیک با ارسال ولتاژ به موتوری که مکانیزم مربوط به کشوئی دنده دو را به حرکت درمی‌آورد، موجب می‌شود تا دنده دو درگیر شده و آماده برای انتقال گشتاور گردد. لازم به ذکر است که مجموعه دیسک و کلاچ مربوط به دنده دو همچنان غیرفعال است و گشتاور از طریق آن منتقل نمی‌شود. پس در این وضعیت گشتاور در حال انتقال از طریق یکی از کلاچ‌ها و یکی از گیربکس‌ها است و کلاچ دیگر غیرفعال و دنده دو در گیربکس دیگر درگیر شده و در وضعیت کاملاً آماده قرار گرفته است. 

حال وقتی سرعت خودرو در دنده یک به میزان مناسبی رسید، با دستور کامپیوتر گیربکس اتوماتیک و در کسری از ثانیه، کلاچی که تا این لحظه درگیر بوده است و گشتاور را از طریق دنده یک منتقل می‌کرده است، غیرفعال شده و کلاچ دیگر که مربوط به دنده دو است و تا این لحظه غیرفعال بوده، فعال می‌گردد و گشتاور از طریق دنده دو منتقل می‌گردد. 

در این وضعیت با فعال‌شدن عملگرهای مربوطه توسط کامپیوتر گیربکس اتوماتیک، دنده یک در گیربکسی که در حال حاضر گشتاور از طریق آن منتقل نمی‌گردد، به دنده سه تغییر وضعیت می‌دهد و در وضعیت کاملاً آماده قرار می‌گیرد.

وقتی سرعت خودرو به میزان مناسبی افزایش یافت، با فعال‌کردن عملگرهای مربوطه توسط کامپیوتر گیربکس، در کسری از ثانیه کلاچی که تا این لحظه گشتاور را از طریق دنده دو منتقل می‌نمود، غیرفعال و کلاچی که مربوط به دنده سه بوده و آماده انتقال گشتاور بود، فعال می‌گردد و به همین ترتیب فرایند تغییر دنده‌ها ادامه پیدا می‌کند.

در حالت کاهش سرعت نیز فرایند تغییر دنده‌ها به همین شکل انجام می‌گیرد و با توجه‌ به اینکه سرعت خودرو، لحظه به لحظه توسط سنسورهای مربوطه و همچنین از طریق سیستم ضد قفل چرخ‌ها در حال ارسال به کامپیوتر گیربکس اتوماتیک است، وقتی سرعت خودرو کاهش می‌یابد، دنده‌های سنگین‌تر در گیربکسی که گشتاور از طریق آن منتقل نمی‌شود و غیرفعال است، درگیر شده و در وضعیت آماده قرار می‌گیرند و در زمانی که سرعت خودرو به هر دلیلی به طور مثال قرارگرفتن خودرو در یک سربالائی، کاهش یافت، در کسری از ثانیه کلاچی که تا این لحظه گشتاور را منتقل می‌نمود، غیرفعال و کلاچ مربوط به گیربکس دیگر که دنده مناسب آن، درگیر و در وضعیت آماده قرار داشت، فعال و گشتاور از این طریق منتقل می‌گردد.

عملکرد گیربکس‌های دوکلاچه در وضعیت کاهش ناگهانی و شدید سرعت 

تصور کنید که یک خودرو که مجهز به گیربکس دوکلاچه است با سرعت بالا در حال حرکت است و دنده شش آن درگیر و در حال انتقال گشتاور است و به طور ناگهانی شرایطی به وجود می‌آید که راننده مجبور می‌شود تا پدال ترمز را به‌ شدت فشار دهد و سرعت خودرو را به میزان قابل‌ توجهی کاهش دهد و پس از آن شرایط به‌ گونه‌ای رقم می‌خورد که راننده می‌بایست با فشاردادن پدال گاز و برای جلوگیری از بروز تصادف، به خودرو شتاب داده و سرعت خودرو را افزایش دهد. در این وضعیت به‌ اختصار بررسی خواهیم کرد که عملکرد و استراتژی گیربکس اتوماتیک چگونه است.

وقتی خودرو با دنده شش در حال حرکت است و راننده به طور ناگهانی سرعت را کاهش می‌دهد، با توجه‌ به اینکه لحظه به لحظه سرعت خودرو در حال ارسال به کامپیوتر گیربکس است لذا کامپیوتر گیربکس کاهش سرعت را بررسی و شتاب منفی را محاسبه می‌کند، وقتی سرعت به میزان زیادی کاهش پیدا کرد و راننده پا را از روی پدال ترمز برداشته و شروع به گاز دادن مجدد نمود و به طور مثال سرعت خودرو به میزانی بود که از نظر کامپیوتر گیربکس لازم بود تا دنده سه درگیر شود، کامپیوتر به عملگرهای مربوط به دنده سه ولتاژ لازم را ارسال کرده و در کسری از ثانیه، دنده سه درگیر می‌گردد و هم زمان، کلاچ مربوط به دنده شش غیرفعال و کلاچ مربوط به دنده سه فعال شده و گشتاور از این طریق منتقل می‌گردد. 

با توجه‌ به مثالی که در بالا عنوان شد، یکی دیگر از ویژگی‌ های منحصر به‌ فرد گیربکس‌ های دوکلاچه در بین گیربکس‌های اتوماتیک عنوان گردید. در این گیربکس‌ ها تغییر دنده از دنده‌های سبک‌ تر به دنده‌های سنگین‌ تر بدون محدودیت قابل انجام است بدین معنی که در ترمزهای ناگهانی به‌ قصد کاهش سرعت زیاد و سپس قصد راننده برای افزایش سریع سرعت، دنده می‌تواند به طور مثال از شش به سه تغییر یابد. این عملکرد همانند قابلیت‌های گیربکس‌های دستی است که راننده می‌تواند با توجه‌ به میزان کاهش سرعت در ترمزهای ناگهانی، دنده را به طور مثال از پنج به دو و یا سه تغییر دهد.

قطعات گیربکس اتوماتیک دوکلاچه:

همان‌طور که عنوان شد، دو مدل مجموعه دیسک و صفحه کلاچ بر روی گیربکس‌های اتوماتیک دوکلاچه نصب می‌شوند: مدل دیسک و کلاچ خشک (Dry) و مدل دیسک و کلاچ تر (Wet).

مجموعه دیسک و کلاچ:

عملکرد مدل دیسک و کلاچ خشک همانند دیسک و کلاچ گیربکس‌های دستی هستند و صفحات به هیچ عنوان با روغن در ارتباط نیستند. این مدل بر روی بعضی خودروها مانند خودروهای کپچر موجود در ایران نصب هستند. در تصویر زیر می‌توانید تصویری از این مجموعه مشاهده نمایید.

تصاویری از پشت و روی مجموعه دیسک و کلاچ مدل خشک (Dry)

این مدل مجموعه دیسک و کلاچ، همانند دیسک و کلاچ گیربکس‌های دستی، مجهز به فنرهای خورشیدی و قطعات دیگر هستند.

همان‌طور که در بالا گفته شد، دو صفحه کلاچ در این مجموعه وجود دارند:

در تصویر زیر می‌توانید شفت‌های ورودی گیربکس و مکانیزم‌های دوشاخه کلاچ را در مدل خشک (که بر روی خودرو کپچرهای موجود در ایران نصب هستند) مشاهده نمایید:

در زیر تصویری از کلاچ نصب شده بر روی خودروهای تالیسمان که در ایران وجود دارند، قرار داده شده است. سیستم کلاچ این نوع خودروها از نوع هیدرولیکی و یا تر (Wet) هستند.

گیربکس‌های اتوماتیک دوکلاچه که از کلاچ هیدرولیکی (Wet) بهره‌ مند هستند، دارای پمپ روغن، صافی، فیلتر و خنک‌کن روغن (Exchanger) هستند.

بلبرینگ کلاچ:

تصویر زیر نمایش‌ دهنده بلبرینگ کلاچ‌ های گیربکس اتوماتیک دوکلاچه با مجموعه دیسک و کلاچ خشک است:

مکانیزم حرکت‌ دهنده بلبرینگ کلاچ:

هر کدام از بلبرینگ‌های کلاچ، مجهز به یک موتور و همچنین مکانیزمی هستند که موجب جابه‌جایی آنها می‌گردد. در تصویر زیر می‌توانید آنها را مشاهده نمایید:

تصویر زیر، موتورِ حرکت‌ دهنده مکانیزم دوشاخه کلاچ را نمایش می‌دهد.

تصویر زیر، قطعات داخلی موتور حرکت‌دهنده مکانیزم دوشاخه کلاچ را نشان می‌دهد: 

محل نصب موتورهای مذکور بر روی گیربکس، بوسیله تصویر زیر مشخص شده است:

 

برای درک بهتر اینکه موتور و مکانیزم جابجاکننده بلبرینگ کلاچ به شکلی قرار می‌گیرند، به تصویر زیر دقت فرمایید:

مکانیزم‌ها و قطعات کنترل داخلی گیربکس:

انتخاب دنده و جازدن دنده‌ها در گیربکس‌های دستی بوسیله دسته دنده، کابل‌ها، میل ماهک‌ها و نهایتاً کشوئی‌ها انجام می‌گیرد یعنی عاملی که موجب حرکت کشوئی و جازدن دنده‌ها می‌شود، کاملاً مکانیکی و توسط دستِ راننده انجام می‌گیرد ولی همان‌طور که در بالا گفته شد در گیربکس‌های دوکلاچه، این کار توسط دو موتور الکتریکی و تعدادی چرخ‌ دنده واسط و دو عدد Shift Drum (چرخ‌دنده جابه‌جاکننده ماهک‌ها) انجام می‌گیرد. در تصویر زیر می‌توانید موتورهایی که موجب می‌شوند تا چرخ‌دنده‌ها و Shift Drum ها گردش کنند و موجب جابه‌جایی کشوئی‌ها شوند را مشاهده نمایید:

چرخ‌ دنده موتورهای مذکور موجب گردش چرخ‌دنده مکانیزم‌ها و قطعات کنترل داخلی گیربکس می‌شوند. در تصویر زیر محل قرارگیری موتورهای مذکور نمایش داده شده است:

تصویر زیر نحوه قرارگیری موتورهای جابجاکننده کشوئی‌ها را بر روی گیربکس نمایش می‌دهد.

در تصویر زیر مکانیزم‌های کنترلی داخلی گیربکس معرفی شده‌اند:

تصویر زیر نحوه قرارگیری ماهک‌ها و میل ماهک‌های گیربکس‌های دوکلاچه را نمایش می‌دهد:

کامپیوتر گیربکس اتوماتیک (Transmission Control Unit):

شاید کامپیوتر گیربکس اتوماتیک دوکلاچه یکی از پیچیده ترین کامپیوترهای خودرو باشد زیرا این قطعه به همراه دو موتوری که موجب جابه‌جایی و حرکت ماهک‌ها می‌ شوند، در یک مجموعه قرار دارد.

در تصاویر زیر سعی شده است تا این قطعه و محل نصب آن بر روی گیربکس اتوماتیک نمایش داده شود:

در زیر می‌توانید تصویری از قطعات داخلی کامپیوتر گیربکس اتوماتیک را مشاهده نمایید:

همان‌طور که مشخص است، در داخل این قطعه علاوه بر قطعات و مدارات الکترونیکی، قطعات مکانیکی بسیار ظریفی قرار دارند.

محل قرارگیری سنسورهای گیربکس اتوماتیک دوکلاچه:

در زیر می‌توانید تصاویر سنسورهای فوق را مشاهده نمایید:

سنسور PRND:

سنسور سرعت شفت ورودی یک:

سنسور سرعت شفت ورودی دو:

مزایای گیربکس‌های دو کلاچه نسبت بهCVT و  DP2 :

1- زمان تعویض دنده در این گیربکس، در کسری از ثانیه انجام می‌گیرد، این عمل موجب می‌شود تا افت دور موتور به حداقل برسد و مصرف سوخت و همچنین تولید گازهای آلاینده به میزان قابل‌ ملاحظه‌ای کاهش یابد.

2- در این گیربکس مقدار ضربه و شوک در هنگام تعویض دنده به حداقل رسیده است.

3- همان‌طور که توضیح داده شد، در این گیربکس‌ها امکان این وجود دارد که تعویض دنده از دنده‌های سبک‌ تر به دنده‌های سنگین به طور مستقیم و در حداقل زمان انجام گیرد. در حالی که این کار در گیربکس‌های الکتروهیدرولیکی امکان پذیر نمی‌باشد.

4- در خودروئی که مجهز به این گیربکس است، راننده از احساس تعویض دنده لذت می‌برد در حالی که این لذت و هیجان توسط راننده یک خودرو که به گیربکس CVT  مجهز است کمتر حس می‌شود. 

5- تولید و همچنین عملیات نگهداری، عیب‌یابی و تعمیر این نوع گیربکس‌ها نسبت به گیربکس‌های الکتروهیدرولیکی و CVT ساده‌تر است.

علائم خرابی گیربکس‌های اتوماتیک دوکلاچه

این گیربکس‌ها معمولاً روی خودروهایی مانند کپچر و تالیسمان که مجهز به صفحه نمایشگرهای مدرن‌تر و کامل‌تری هستند، نصب می‌گردند و چنانچه گیربکس دچار مشکلی شود، چراغی به شکل یک آچار بر روی صفحه نمایشگرها روشن شده و پیامی تحت عنوان CHECK AUTO GEARBOX بر روی آن پدیدار می‌گردد.

برخلاف ساختار به‌ ظاهر ساده‌تر این گیربکس نسبت به گیربکس‌های الکتروهیدرولیکی، ولی عیب‌یابی آن بسیار مشکل‌تر و پیچیده‌تر است و نیازمند بررسی و کنترل خودرو توسط یک کارشناس آموزش دیده و با تجربه و با استفاده از دستگاه عیب‌یاب می باشد.

وقتی مشکلی اساسی در سیستم گیربکس اتوماتیک دوکلاچه به وجود آید، کامپیوتر سعی می‌کند تا تصمیمی اتخاذ کند تا خودرو متوقف نشود و بتواند خود را به مقصد و یا لااقل به نزدیک‌ترین تعمیرگاه و یا پارکینگ برساند. البته اتخاذ تصمیم مناسب بستگی به نوع خطای به وجود آمده در سیستم گیربکس دارد. اگر نوع ایراد به وجود آمده به شکلی باشد که ادامه حرکت خودرو و یا تعویض دنده‌ها، ایمنی سرنشینان را به خطر بیندازد، کامپیوتر گیربکس با ارسال دستور خلاص‌شدن دنده‌ها، از ادامه انتقال گشتاور به چرخها جلوگیری می کند.

اگر ایراد بوجود آمده به شکلی باشد که بطور مثال درگیری دنده‌های زوج با مشکل مواجه شده باشد، با توجه‌ به اینکه موتوری که بر روی این خودروها نصب می‌گردد، مجهز به گشتاور بسیار بالائی هستند، لذا استراتژی کامپیوتر گیربکس بدین صورت خواهد بود که بعد از اینکه چراغ هشدار خطا در سیستم گیربکس اتوماتیک و پیام وجود خطا در آنها بر روی صفحه نمایشگرها نمایش داده شد، دنده‌ها را بصورت یکی در میان تعویض می‌نماید تا همان‌طور که گفته شد، خودرو متوقف نشود و ایمنی سرنشینان خودرو با مخاطره مواجه نشود.

از دیگر علائم خرابی گیربکس‌های دوکلاچه می‌توان به عدم وجود دنده عقب خودرو و همچنین عدم حرکت خودرو اشاره نمود.

خرابی سنسورهای سرعت:

وجود قطعی یا اتصال کوتاه در هر یک از سنسورهای سرعت و یا بروز مشکل در سیم‌کشی و کانکتورهای مربوط به آنها می‌تواند موجب بروز ایراد در عملکرد گیربکس اتوماتیک شود.

خرابی موتورهای جابه‌جا کننده دوشاخه کلاچ:

چنانچه هر یک از موتورهای جابجا کننده دوشاخه کلاچ، دچار خرابی شوند و یا مدارات برقی، کانکتورها و سوکت‌های مربوطه دچار قطعی و یا اتصال کوتاه شوند، عملکرد گیربکس اتوماتیک دچار مشکل خواهد شد.

خرابی کامپیوتر گیربکس اتوماتیک:

اگر هر کدام از مدارات برقی داخلی کامپیوتر گیربکس اتوماتیک و یا هر کدام از اجزاء داخلی آنها و همچنین هر یک از موتورهای حرکت‌ دهنده ماهک‌های گیربکس (که در مجموعه کامپیوتر گیربکس قرار دارند) دچار قطعی و یا مشکل شوند، در عملکرد گیربکس، اختلال ایجاد خواهد شد.

خرابی و مستهلک شدن مجموعه کلاچ:

چنانچه هر یک از اجزاء مجموعه کلاچ دچار خرابی شوند و یا میزان استهلاک در صفحه کلاچ به حدی برسد که بین دیسک و کلاچ لغزش به وجود آید، ممکن است چراغ هشدار وجود ایراد در یکی از سیستم‌های خودرو و پیام خرابی گیربکس اتوماتیک بر روی صفحه نمایشگرها پدیدار گردد.

کامپیوتر گیربکس اتوماتیک میزان گشتاور ورودی گیربکس و میزان گشتاوری را که به چرخ‌ها منتقل می‌گردد را محاسبه نموده و چنانچه اختلاف زیادی بین آنها وجود داشته باشد، به وجود لغزش در سیستم کلاچ و استهلاک در مجموعه صفحه کلاچ پی می‌ برد.

کارشناس دوره‌ دیده، دستگاه عیب‌یاب را به خودرو متصل کرده و وجود خطا در سیستم گیربکس اتوماتیک را بررسی می‌نماید، در تصاویر زیر نمونه‌ای از وجود خطا در سیستم یک خودرو کپچر را که دچار مشکل شده است، مشاهده می‌ نمایید:

وجود خطای دائم (Permanent)  در کامپیوتر گیربکس 

وجود خطای موقتی (Temporary) در کامپیوتر گیربکس

علاوه بر این لازم است تا parameterها و statusها توسط کارشناس دوره‌ دیده بررسی و منشا ایراد جستجو گردد. در زیر می‌توانید نمونه‌ای از یکی از ده‌ها صفحه‌ای که می‌بایست توسط کارشناس دوره‌دیده کنترل و تفسیر گردد را مشاهده نمایید:

از آنچه توضیح داده شد، بسادگی می‌توان دریافت که عیب‌یابی سیستم‌های الکترونیکی از جمله گیربکس اتوماتیک دوکلاچه به روش‌های سنتی و با استفاده از ابزارآلات قدیمی تقریباً غیر ممکن است و به دلیل قیمت بالای قطعات، روش سعی و خطا به هیچ عنوان مقرون‌ به‌ صرفه نمی‌باشد و لازم است تا تعمیرکاران، دوره‌های آموزش تخصصی مرتبط را بگذرانند و از دستگاه‌های عیب‌یاب مخصوص استفاده نمایند. همچنین لازم به ذکر است که تعمیرکاران به‌صرف داشتن یک دستگاه عیب‌یاب و بدون گذراندن دوره‌های تخصصی و عیب‌یابی، قادر نخواهند بود تا مشکلات سیستم گیربکس دوکلاچه را به‌ درستی پیدا کنند لذا در اکثر موارد، ایراد به‌ درستی تشخیص داده نشده و تعمیرات به‌ خوبی انجام نمی‌گردد.

تعمیرات گیربکس اتوماتیک دوکلاچه:

چنانچه قسمت مکانیکی گیربکس اتوماتیک دوکلاچه دچار مشکل شود به‌عنوان‌مثال کاسه نمد شفت‌های ورودی گیربکس اتوماتیک دچار نشتی شود و یا یکی از مکانیزم‌های حرکت‌دهنده دوشاخه کلاچ خراب شوند، در این صورت لازم است تا مجموعه کلاچ دوبل از جای خود خارج شود که این کار می‌بایست بوسیله ابزار مخصوص و با فرایند خاصی و توسط کارشناس آموزش‌ دیده انجام گیرد. در اشکال زیر می‌توانید تعدادی از ابزارآلات مخصوص برای انجام این کار را ببینید:

و چنانچه لازم باشد تا همان مجموعه کلاچ دوبل بر روی گیربکس نصب گردد، لازم است تا فرایند خاصی انجام گیرد تا فنرهای خورشیدی کلاچ‌ها تحت‌فشار قرار گیرند که برای انجام این کار نیز نیاز به تعدادی ابزار مخصوص است که در تصاویر زیر تعدادی از آنها نمایش داده شده است:

چنانچه تعمیرکار این ابزارآلات مخصوص را در اختیار نداشته باشد و سعی کند از روش‌های سنتی و قدیمی برای خارج‌کردن و یا جازدن مجموعه کلاچ دوبل استفاده نماید، قطعات گیربکس و کلاچ آسیب خواهند دید و هزینه‌های زیادی به صاحب خودرو تحمیل خواهد شد.

برابر آنچه گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که صاحب خودرو می‌بایست مطابق آنچه در دفترچه راهنمای خودرو عنوان شده است، به انجام سرویس‌های دوره‌ای در زمان و میزان پیمایش توصیه شده اقدام نماید و چنانچه متوجه روشن شدن چراغ هشدار و یا وجود یک پیام مبنی بر وجود خطا در یکی از سیستم‌ها از جمله گیربکس اتوماتیک شد، در اسرع وقت به نمایندگی مجاز مراجعه نماید تا کارشناس دوره‌ دیده بوسیله دستگاه عیب‌یاب و بر اساس آموزش‌ها و دوره‌های تخصصی که گذرانده است، منشأ ایرادها را تشخیص و بوسیله ابزارآلات مخصوص اقدام به انجام تعمیرات لازم نماید.

Get to know with the double clutch automatic transmissions and their failure signs!

Writer: Alireza Keramatian/ Renault IRAN Technical Hub and Network Manager