روش های نگهداری از گیربکس اتوماتیک خودروهای رنو

نویسنده: علیرضا کرامتیان، مدیر مرکز فنی(آموزش و پشتیبانی فنی، گارانتی) و شبکه نمایندگی های خدمات پس از فروش شرکت رنو ایران

خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک که امروز به دلیل استفاده آسان تر محبوبیت بیشتری را کسب کرده اند نیازمند رعایت نکاتی برای نگهداری مناسب هستند. با رعایت این نکات میتوان بر طول عمر گیربکس ماشین افزود و در هزینه های تعمیر و نگهداری آن صرفه جویی کرد.

برای آگاهی بیشتر درباره گیربکس های اتوماتیک و  نحوه استفاده از آنها می توانید قسمت اول، دوم و سوم این سری مقالات را مطالعه کنید.

زمان تعویض روغن گیربکس رنو

موردی که می بایست در خصوص این نوع گیربکس ها رعایت شود، کنترل سطح و تعویض روغن گیربکس آنها است. همانطور که توضیح داده شد روغن گیربکس اتوماتیک نقش مهمی در عملکرد و کارآیی گیربکس دارد لذا لازم است تا همواره سطح و کیفیت آن تحت کنترل باشد. یک سنسور در درون بلوک هیدرولیک قرار گرفته است تا دمای روغن گیربکس را لحظه به لحظه به یونیت گیربکس اتوماتیک گزارش کند.

همانطور که در مقالات قبلی اشاره شد وقتی دمای روغن گیربکس افزایش یابد، یک شیر مسیر روغن گیربکس را به سمت خنک کن (Exchanger) گیربکس باز می کند تا حرارت روغن گیربکس اتوماتیک به مایع خنک کننده موتور منتقل شده و دمای آن کاهش یابد. یونیت گیربکس علاوه بر آنچه گفته شد تعداد دفعاتی که دمای روغن افزایش می یابد و همچنین میزان دمای بالای روغن را در خود ثبت می کند، به عبارت دیگر یونیت گیربکس تعداد دفعاتی که دمای روغن از حد معمول افزایش می یابد و همچنین زمانیکه روغن در دمای بالا باقی می ماند را ذخیره و آنها را به همراه تعدادی دیگر از پارامترها، تجزیه و تحلیل کرده و وضعیت فرسودگی روغن را محاسبه می کند.

در واقع در این گیربکس سنسوری برای حس کردن کیفیت روغن وجود ندارد ولی یونیت گیربکس با شمارش تعداد دفعات و بررسی زمانیکه روغن در دمای بالا بوده است و چندین پارامتر دیگر، فرسودگی روغن را محاسبه می کند و بوسیله دستگاه عیب یاب نمایش می دهد؛ عنوان این وضعیت Old Oil  نام دارد.

آنالیز یونیت گیربکس اتوماتیک می تواند وضعیت فرسودگی روغن را محاسبه کند، در حالتی که وضعیت روغن مناسب باشد، آنچه در مقابل Old Oil نمایش داده می شود NO است و چنانچه روغن فرسوده باشد، وضعیت NO به Yes تبدیل می شود و روغن گیربکس می بایست تعویض گردد. در تصویر زیر می توانید تعدادی از پارامترها و وضعیت های گیربکس را مشاهده کنید که فرسودگی روغن نیز در میان آنها وجود دارد.

از آنجا که فقط نمایندگی های سطح یک شبکه خدمات پس از فروش، مجهز به دستگاه کلیپ هستند، لذا مالک خودرو می بایست حتما برای بررسی سطح، کیفیت و فرسودگی روغن به یکی از نمایندگی های سطح یک شبکه خدمات پس از فروش مراجعه کند. در آنجا کارشناس مربوطه که دوره های تخصصی مربوط به تعمیرات خودرو و گیربکس اتوماتیک را گذرانده است و گواهینامه های لازم را از شرکت رنوپارس دریافت نموده است، با استفاده از دستگاه کلیپ و بازدید خودرو، می تواند متوجه شود که روغن گیربکس نیاز به تعویض دارد و یا خیر.

صرف نظر از وضعیت شاخص روغن در دستگاه کلیپ، گیربکس اتوماتیک می بایست در هر سرویس دوره ای به لحاظ نشتی خارجی کنترل شود و سطح روغن گیربکس اتوماتیک نیز در هر حداکثر 60000 کیلومتر کنترل شود.

چک کردن سطح روغن گیربکس رنو

روش کنترل کردن سطح روغن گیربکس اتوماتیک با کنترل سطح روغن گیربکس های دستی کاملا متفاوت است. در گیربکس اتوماتیک، گیج و یا شاخص و علامتی وجود ندارد و این کار توسط دستورالعمل خاصی انجام می گیرد، علاوه بر آن کنترل سطح روغن گیربکس اتوماتیک می بایست در دمای خاصی انجام گیرد و از آنجا که فقط دستگاه کلیپ می تواند اطلاعات دمای روغن را نمایش دهد؛ لذا تاکید می شود که برای کنترل سطح روغن گیربکس اتوماتیک فقط به نمایندگی های مجاز سطح یک که مجاز به عیب یابی و تعمیرات گیربکس اتوماتیک هستند، مراجعه کنید.

روغن گیربکس را چه زمانی تعویض کنیم

روغن گیربکس اتوماتیک می بایست حداکثر هر 120000 کیلومتر تعویض شود، پارامترهای دیگری مانند دما و مقدار رطوبت محیطی که خودرو اکثرا در آن حرکت می کند، میزان بار وارده به خودرو، میزان پیمایش خودرو در ترافیک ها و ... می تواند مقدار این کیلومتر را کاهش دهد، عملیات تعویض روغن گیربکس اتوماتیک دستورالعمل خاصی دارد و فقط در نمایندگی هائی که مجاز به عیب یابی و تعمیرات گیربکس اتوماتیک هستند قابل انجام است، تعویض روغن گیربکس اتوماتیک را به هیچ عنوان در خارج از شبکه خدمات پس از فروش انجام ندهید.

هشدار بروز مشکل در سیستم گیربکس اتوماتیک

چنانچه در سیستم برق گیربکس اتوماتیک مشکل جزئی بوجود آید، پیام Check Gearbox و یا علامتی به شکل زیر بر روی صفحه نمایشگرها نمایان می شود:

در این وضعیت حتی اگر راننده به پدال گاز فشار زیادی وارد آورد، دور موتور از حدی بالاتر نمی رود، به عبارت دیگر استراتژی سیستم مدیریت موتور در زمانیکه مشکلی جزئی برای سیستم برق گیربکس اتوماتیک بوجود آمده باشد این است که برای حفظ ایمنی سرنشینان، دور موتور از حدی بالاتر نرود تا راننده بتواند به نزدیک ترین تعمیرگاه مراجعه کند و یا از امداد کمک بگیرد، به این وضعیت ، مد اضطراری و یا حالت Emergency گفته می شود.

چگونگی عملکرد خودرو در وضعیتی که برای سیستم برق گیربکس اتوماتیک مشکل اساسی بوجود آمده است

در خودروهای تندر 90 و ساندرو که مجهز به گیربکس اتوماتیک هستند، چنانچه سیستم برق گیربکس اتوماتیک دچار مشکل اساسی شود، باز هم موتور روشن شده و حرکت خواهد کرد، سیستم برق این خودروها طوری طراحی شده است که حتی اگر یونیت گیربکس اتوماتیک کلا از مدار خارج شود، خودرو می تواند با حداقل توان حرکت کند و خود را به اولین تعمیرگاه مجاز برساند.

مکانیزم سیستم هیدورلیک و برق این خودرو به گونه ای است که دنده عقب(R) و همچنین دنده سه آن صرفا بوسیله حرکت دسته دنده تشکیل می شود لذا حتی اگر یونیت گیربکس اتوماتیک بسوزد، خودرو روشن شده و چنانچه راننده دسته دنده را به R تغییر وضعیت دهد، دنده عقب تشکیل شده و خودرو به راحتی می تواند با دنده عقب حرکت کند. همچنین اگر راننده در وضعیت مذکور دسته دنده را در وضعیت D قرار دهد، دنده سه گیربکس بوسیله سوپاپ های دستی تشکیل می شود و خودرو با این دنده حرکت می کند.

در واقع طراح پیش بینی کرده است که چنانچه مشکل عمده ای برای سیستم برق گیربکس اتوماتیک بوجود آید، خودرو بتواند با دنده سه به سمت جلو حرکت کند و بتواند از اولین واحد امداد کمک بگیرد، باید دقت شود که چون خودرو در این حالت با دنده سه حرکت می کند لذا فشار زیادی به موتور وارد می شود لذا نباید مسافت طولانی از خودرو استفاده شود، اگر در این وضعیت خودرو در محل خیلی نامناسبی قرار گرفته است و لازم است سراشیبی تندی را برای رسیدن به امداد طی کند، توصیه می شود که حتی المقدور خودرو را حرکت ندهید و از امداد کمک بگیرید و اگر چنانچه شرایط خیلی اضطراری بوجود آمده است به جای استفاده از دنده D که منجر به حرکت با دنده سه می شود، از دنده R استفاده کنید و مسیر سراشیبی تند را با استفاده از دنده عقب پشت سر بگذارید تا آسیبی به موتور وارد نشود.

چگونه دسته دنده را از وضعیت Park برای خودروئی که سیستم برق گیربکس آن دچار مشکل شده است، خارج کنیم؟

همانطور که در قسمت قبلی گفته شد وقتی دسته دنده در حالت Park قرار می گیرد، چرخ های محرک خودرو کاملا قفل شده و امکان هیچ گونه حرکتی برای آن میسر نخواهد بود و به جهت رعایت اصول ایمنی برای خارج کردن دسته دنده از حالت Park و تغییر آن به D، R و یا N لازم است تا سوئیچ باز شده، پدال ترمز و کلید روی دسته دنده همزمان فشرده شود و دسته دنده از وضعیت مذکور خارج شود.

چنانچه مشکلی برای سوئیچ زیر پدال ترمز، باتری و یا سیستم برق خودرو بوجود آید، دسته دنده در وضعیت Park باقی مانده و ممکن است موجب بروز مشکلاتی شود. تصور کنید که باتری خودرو از مدت ها قبل دچار مشکل بوده و صاحب خودرو فرصت تعویض آن را نداشته است، در یک روز سرد زمستانی که دیر هنگام به خودرو رسیده است، خودرو را جلوی درب پارکینگ منزل همسایه پارک کرده، روز بعد که همسایه با عجله قصد خروج از پارکینگ را دارد، مشاهده می کند که خودرو شخص مورد نظر ما جلوی درب پارکینگ پارک شده است.

همسایه به سرعت صاحب خودرو را مطلع می کند، ایشان برای جابجائی خودرو مراجعه می کند و سعی می کند که خودرو را روشن کند ولی به دلیل فرسوده بودن باتری و هوای سرد زمستانی، باتری به طور کامل از کار افتاده است و نه تنها نمی تواند خودرو را روشن کند بلکه حتی توان لازم برای خارج کردن دسته دنده از حالت Park را هم ندارد، در چنین شرایطی قطعا تماس گرفتن با امداد زمانبر بوده و موجب اتلاف وقت خواهد شد و ساده ترین کار این است که خودرو فقط چند متر جا به جا شود ولی مشکلی که وجود دارد این است که دسته دنده از وضعیت پارک خارج نمی شود زیرا باتری بطور کامل توان خود را از دست داده است. طراح این گیربکس پیش بینی چنین وضعیت را کرده است و راهکاری برای آن در نظر گرفته است، در این وضعیت کافی است تا قاب زیر دسته دنده همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده است، از جای خود خارج و کلیدی که در تصویر وجود دارد، فشرده شده و همزمان دسته دنده از جای خود خارج گردد.

محل قرار گیری واحد کنترل گیربکس اتوماتیک:

محل قرارگیری واحد کنترل(کامپیوتر) گیربکس اتوماتیک، مطابق شکل زیر در پشت سپر جلو، سمت راننده قرار گرفته است لذا راننده نباید در مکان هائی که دچار آب گرفتگی هستند، تردد کند زیرا ممکن است به این یونیت آسیب جدی وارد گردد.

چگونه خودروی اتومات را بکسل کنیم؟

چنانچه برای خودروئی که مجهز به این نوع گیربکس اتوماتیک از نوع هیدرولیکی هستند، مشکلی پیش بیایدکه نتوان آنرا حرکت داد و واحد امداد نیز نتواند ایراد آن را برطرف کند و لازم شود تا خودرو برای تعمیرات به نمایندگی منتقل شود و چاره ای جز بکسل کردن خودرو وجود نداشت، در این حالت حتما دسته دنده باید در وضعیت N قرار گیرد و هنگام بکسل کردن سرعت خودرو باید از ۵۰ کیلومتر در ساعت کمتر باشد و مسافت طی شده نیز نباید بیشتر از ۵۰ کیلومتر باشد، با این حال بهترین روش برای بکسل کردن یک خودرو که مجهز به گیربکس اتوماتیک هیدرولیکی است، به شکل زیر است:

چند توصیه دیگر:

قبل از اینکه قصد دارید دسته دنده را به وضعیت D و یا  R تغییر دهید، به هیچ عنوان پدال گاز را فشار ندهید، وقتی دسته دنده را به D و یا R تغییر دادید، به آرامی ضربه ای احساس خواهید نمود، بعد از احساس آن ضربه، می توانید پدال گاز را فشار دهید، بالا بردن دور موتور قبل از تغییر وضعیت دسته دنده به D و یا R ، موجب آسیب دیدن قطعات داخلی گیربکس می شود.

سایز لاستیک ها و رینگ ها را تغییر ندهید، در خودروئی که مجهز به گیربکس اتوماتیک است، کلیه محاسبات بر اساس سایز لاستیک های نصب شده در کارخانه انجام می گیرد لذا نصب لاستیک با سایز و اندازه متفاوت، موجب اختلال در محاسبات یونیت گیربکس اتوماتیک شده و عملکرد گیربکس با اختلال مواجه می شود.

خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک دارای سیستم برق پیچیده تری نسبت به سایر خودرو ها هستند، ترجیحا از نصب وسایل برقی اضافه مانند چراغ زنون، آمپلی فایر، دزدگیر متفرقه، کروز کنترل، محدود کننده سرعت، صندوق پران، پاور ویندو و …  خودداری کنید.

مجموعه سنسورها و مدارهای الکترونیکی گیربکس اتوماتیک، حساسیت خیلی زیادی دارند و موتورشویی برای آنها توصیه نمی شود.

خطاهای گیربکس اتوماتیک را جدی گرفته و در اولین فرصت به شبکه خدمات پس از فروش که مجاز به عیب یابی و تعمیرات گیربکس اتوماتیک می باشد مراجعه کنید. عدم اعتنا به خطاهای گیربکس اتوماتیک و ادامه رانندگی با آن موجب گسترش خرابی به سایر قطعات شده و هزینه و زمان تعمیرات آن را چندین برابر می کند.

حمل بار و سرنشین اضافه در خودرو اتوماتیک و بکسل کردن خودروئی دیگر، عمر قطعات گیربکس اتوماتیک را بطور محسوسی کاهش می دهد.

توصیه آخر برای افرادی است که به سلامت خودرو اتوماتیک خود، اهمیت زیادی می دهند: علاوه بر کلیه مواردیکه جهت نگهداری و تعمیر و همچنین افزایش کارآئی و عمر گیربکس اتوماتیک عنوان شد، نکته دیگری وجود دارد که اگر توسط راننده رعایت گردد، عملکرد و عمر گیربکس اتوماتیک باز هم بیشتر خواهد شد، اگر صاحب خودرو نسبت به خودرو خود خیلی وسواس دارد بهتر است در زمانیکه حس می کند دنده می خواهد تعویض شود، اندکی فشار را از روی پدال گاز کم کند تا دور موتور کمی کاهش یابد و صبر کند تا دنده تعویض شود، سپس پدال گاز را مجددا فشار دهد و به حرکت خود ادامه دهد، به عبارت دیگر چنانچه تعویض دنده در دور پائین تری انجام گیرد، قطعات گیربکس اتوماتیک کمتر دچار استهلاک شده و کارآئی و عمر گیربکس اتوماتیک افزایش یافته و هزینه های نگهداری و تعمیر نیز کاهش خواهد یافت.

Maintenance methods of Automatic Transmission of Renault cars

Writer: Alireza Keramatian/ Renault IRAN Technical Hub and Network Manager