نکاتی برای رانندگی با گیربکس اتومات در ترافیک و پشت چراغ قرمز

نویسنده: علیرضا کرامتیان، مدیر مرکز فنی(آموزش و پشتیبانی فنی، گارانتی) و شبکه نمایندگی های خدمات پس از فروش شرکت رنو ایران

گیربکس های اتومات را باید یکی از مهمترین اختراعات صنعت خودروسازی دنیا محسوب کرد که با ورود خود، تحول بزرگی را در این صنعت ایجاد کرد. خودروهای با گیربکس اتومات همواره از محبوبیت بالایی برخوردار بوده اند. یکی از دلایل عمده این محبوبیت، احساس راحتی بیشتر رانندگی با این نوع خودروها است؛ این امر مخصوصا برای افرادی که ساعات طولانی مشغول رانندگی هستند و یا در هنگام رانندگی در ترافیک کلافه کننده کلان شهرها، ملموس‌تر خواهد بود.

با این وجود در صورت استفاده از این نوع گیربکس ها که در خودروهایی مانند رنو تالیسمان، رنو کولیوس، رنو کپچر، رنو داستر و دیگر محصولات گروه خودروسازی رنو فرانسه نیز به کار گرفته شده اند باید نکاتی را رعایت کرد تا به عملکرد و بازدهی مطلوبی داشته باشند. در قسمت اول این مقاله به برخی نکات اشاره شد و در ادامه نکات دیگری را برای نگهداری از گیربکس اتومات به شما خواهیم گفت.

بهترین وضعیت گیربکس اتومات در زمان قرار گرفتن پشت چراغ قرمز

یکی از سوالات رایج صاحبان خودرو با گیربکس اتوماتیک هیدرولیکی این است که وقتی راننده به چراغ قرمز رسید، بهتر است دسته دنده را در حالت D نگهدارد و منتظر شود تا چراغ سبز شود یا اینکه بهتر است به محض مواجه شدن با چراغ قرمز، دسته دنده را به وضعیت N و یا P تغییر وضعیت دهد و منتظر سبز شدن چراغ بماند؛ بیشتر افرادی که اطلاعات فنی کاملی نسبت به چگونگی عملکرد گیربکس اتوماتیک ندارند گمان می کنند که شیرهای برقی متعلق به بلوک هیدرولیک، نسبت به قطعات دیگر گیربکس بسیار آسیب پذیرتر هستند و با تعویض دنده با سرعت بیشتری مستهلک می شوند.

این دسته از افراد تصور می کنند که با رسیدن به ترافیک های بلند مدت و یا مواجه شدن با چراغ قرمز، بهتر است تا دسته دنده در همان حالت D بماند و برای ثابت ماندن خودرو از ترمز دستی استفاده شود و یا اینکه تا سبز شدن چراغ و مهیا شدن برای حرکت، پا بر روی پدال ترمز فشرده شود؛ برای تشخیص حالت صحیح تر لازم است تا اندکی در خصوص کوپلینک هیدرولیکی (Torque Convertor) و ساختار آن توضیح داده شود.

یک کوپلینگ هیدرولیکی شامل یک ایمپلر و یک توربین با پره های داخلی است که روبروی یکدیگر قرار گرفته اند.

در شکل فوق دو قطعه نمایش داده شده است. یکی از آنها نشان دهنده ایمپلر و دیگری معرف توربین است. ایمپلر، پمپ نیز نامیده می شود و به موتور متصل است؛ به عبارت دیگر کارکرد موتور، موجب چرخیدن آن می شود لذا به ایمپلر عضو محرک نیز می گویند. قطعه دیگری که در مجموعه تورک کنورتور وجود دارد توربین است، این قطعه به شفت ورودی گیربکس متصل است و هنگامی که دسته دنده در وضعیت D و یا  R  قرار می گیرد، توربین از طریق گیربکس، دیفرانسیل و پلوس ها به چرخها متصل می شود. این دو قطعه با فاصله ای حدود چند میلیمتر، دقیقا مقابل هم قرار گرفته اند و مابین آنها روغن وجود دارد. این روغن همان روغن گیربکس است که در همه مدارات دیگر گیربکس نیز در حال گردش است.

همانطور که گفته شد چرخش موتور موجب چرخیدن ایمپلر می شود و چرخش ایمپلر موجب پرتاب روغن به سمت توربین می گردد که در وضعیتی که دسته دنده در D و یا R قرار دارد، به چرخها متصل است. پرتاب روغن از سمت ایمپلر به سمت توربین موجب چرخش توربین و نهایتا گردش چرخها و حرکت خودرو می شود.

مسئله مهمی که در اینجا وجود دارد و به بحث ما ارتباط دارد این است که توربین به دلیل اینکه به چرخها متصل است در مقابل حرکت از خود مقاومت نشان می دهد، به عبارت دیگر دو قطعه ای که در مقابل یکدیگر و به فاصله تنها چند میلیمتر از هم قرار گرفته اند و فاصله بین آنها با روغن پر شده است، دارای دو وضعیت کاملا متفاوت هستند و به لحاظ عملکرد مقابل هم قرار گرفته اند. ایمپلر به موتور متصل است و با موتور می چرخد، هر چه راننده پدال گاز را بیشتر فشار دهد، سرعت آن افزایش یافته و روغن با فشار و سرعت بیشتری به سمت توربین پرتاب می شود. وقتی مقدار روغن بیشتری به سمت توربین پرتاب شود، قطعا توربین انرژی بیشتری دریافت کرده و آنرا به گیربکس منتقل کرده و نهایتا سرعت خودرو افزایش می یابد.

حال تصور کنید که خودرو به یک چراغ قرمز رسیده است که تا سبز شدن آن حدود 90 ثانیه باقی مانده است، اگر راننده دسته دنده را در وضعیت D نگه دارد و آنرا خلاص نکند، ایمپلر همواره در حال چرخیدن مانده و سرعت آن برابر دور موتور است، در حالیکه توربین به چرخها متصل است و سرعت آن صفر است. در این حالت روغن از سمت ایمپلر به سمت توربین در حال پرتاب است ولی چون سرعت توربین صفر است، در مقابل چرخش، از خود مقاومت نشان می دهد؛ نشان دادن مقاومت در مقابل چرخش موجب می شود تا دمای روغنی که مابین ایمپلر و توربین قرار دارد به سرعت افزایش یابد و این گرما به قسمت های دیگر منتشر شده و دمای کل روغن گیربکس که حدود شش لیتر است افزایش یابد، بالا رفتن دمای روغن گیربکس موجب آسیب دیدن قطعات دیگر از جمله ترمزها و کلاچ ها می شود.

لازم به ذکر است که قطعه ای به نام خنک کن گیربکس اتوماتیک (Exchanger) برای پائین آوردن دمای روغن گیربکس اتوماتیک طراحی شده است و وقتی دمای روغن افزایش می یابد، یک شیر برقی روغن را به این قطعه هدایت می کند تا عملیات تبادل حرارت و خنک کاری انجام گیرد ولی به هر حال توان خنک کاری این سیستم محدودیت دارد و از طرفی دیگر هرچه دمای روغن گیربکس در دمای پائین تری باشد، عمر قطعات گیربکس اتوماتیک بیشتر می شود.

بدین ترتیب توصیه می شود که در مواجهه با چراغ قرمزهائی که زمان آن کوتاه هستند، می توان وضعیت دسته دنده را در D ثابت نگه داشت و تا سبز شدن چراغ قرمز صبر نمود ولی چنانچه زمان زیادی به سبز شدن چراغ قرمز باقی مانده است، لازم است دسته دنده را به موقعیت N تغییر داد تا دمای روغن گیربکس افزایش نیابد.

در ترافیک های شهری که حرکت کردن و ایستادن به طور متناوب انجام می گیرد لازم است تعادلی بین ثابت نگهداشتن وضعیت دسته دنده در حالت D و تغییر دسته دنده به موقعیت N  برقرار نمود؛ منظور این است که چنانچه در وضعیتی قرار گرفته اید که ترافیکی طولانی را مقابل خود می بینید که پس از چند ثانیه حرکت، باید چند ثانیه بایستید، توصیه می شود که یک و یا دو بار دسته دنده را در وضعیت D نگه دارید و پس از آن یک و یا دو بار دسته دنده را به N تغییر موقعیت دهید. این کار موجب می شود که علاوه بر اینکه دمای روغن گیربکس افزایش نیابد، از شیرهای برقی که به واسطه تغییر دسته دنده به N بکار گرفته می شوند نیز کمتر استفاده شود.

چنانچه در یک روز سرد زمستانی و پس از طی مسافتی هموار، بطور ناگهانی با یک ترافیک سنگین مواجه شدید، در این وضعیت بهتر است تعداد مرتبه های کمتری دسته دنده را به موقعیت N تغییر دهید و تعداد مرتبه های بیشتری، دسته دنده را در حالت D ثابت نگهدارید زیرا به دلیل قرار داشتن در فصل سرما و به علت اینکه مسیر قبل از مواجهه با ترافیک، هموار بوده است، دمای روغن گیربکس بالا نبوده ولی چنانچه در فصل تابستان با یک ترافیک سنگین مواجه شدید و چند دقیقه قبل از آن نیز در گره ترافیکی دیگری گرفتار بوده اید، در این حالت توصیه می شود که تعداد دفعات کمتری دسته دنده را در موقعیت D ثابت نگه دارید و سعی کنید تا دسته دنده را در تعداد دفعات بیشتری به N تغییر دهید زیرا دمای روغن گیربکس بالا است و هرچه دسته دنده در حالت D بیشتر نگهداشته شود، دمای روغن گیربکس بالاتر می رود. وقتی تعداد دفعات بیشتری دسته دنده را به حالت N تغییر دهید، شرایط را برای کاهش دمای روغن گیربکس اتوماتیک بیشتر فراهم می کنید، این کار موجب می شود تا عمر قطعات گیربکس اتوماتیک افزایش یابد.

شما می توانید با دنبال کردن این سری مقالات در سایت مجله رنو ایران، دانش فنی خود را برای نگهداری از گیربکس اتوماتیک خودروهای رنو افزایش دهید.

این مقاله ادامه دارد....

Some notes for driving with an Automatic Transmission in traffic and behind a red light

Writer: Alireza Keramatian/ Renault IRAN Technical Hub and Network Manager