چرا دنده ماشین جا نمی رود؟
از زمانی که سوخت توسط پمپ بنزین به سوزن انژکتور رسیده و با پاشش در محفظه سیلندر و با کمک جرقه زنی شمع انرژی تولید می کند تا زمانی که این توان تولید به چرخ ها منتقل شود اجزای بسیاری درگیر هستند.سیستم انتقال قدرت خودرو نقشی اساسی و محوری در انتقال این نیروی ایجاد شده ناشی از احتراق سوخت در پیشرانه به چرخ های خودرو را دارد.
گیربکس خودرو به صورت کلی به دو نوع دستی و اتومات دستی بندی می شود. پیش از این درباره نگهداری از گیربکس خودروهای اتومات رنو نکاتی را مطرح کردیم. اما زمانی که به گیربکس های دستی می رسیم کمی اوضاع متفاوت است؛ اهمیت کلاچ خودرو و قطعاتی دیگر مانند فلایویل در کارکرد صحیح آن نقش اساسی دارد. با این حال احتمالا شما هم به این مشکل برخورده اید که گاهی دنده ماشین شما به سختی جا می رود.
این اتفاق شاید خیلی رایج نباشد اما حتما ذهن مالک یا راننده خودرو را به خود مشغول خواهد کرد؛ بنابراین در ادامه با مجله رنو ایران همراه باشید تا این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.
گیربکس دستی چگونه کار می کند؟
گیربکس دستی خودرو وظیفه انتقال قدرت از موتور به چرخ ها را بر عهده دارد. این کار را با استفاده از مجموعه ای از چرخ دنده ها انجام می دهد که می توانند با یکدیگر درگیر شوند تا سرعت و گشتاور خروجی را تغییر دهند.
گیربکس دستی از اجزای زیر تشکیل شده است:
• کلاچ: مجموعه کلاچ از یک صفحه فلزی بنام دیسک کلاچ، صفحه کلاچ و فلایویل تشکیل شده است که موتور را از چرخ ها جدا می کند. این کار برای تعویض دنده ایمن، ضروری است.
• محور ورودی: محور ورودی گشتاور را از موتور دریافت می کند.
• دنده های اصلی: دنده های اصلی گشتاور را از محور ورودی به محور خروجی منتقل می کنند، این دنده ها همچنین با تغییر نسبت دنده، گشتاور مناسب را به چرخها منتقل می کنند.
• محور خروجی: محور خروجی گشتاور را از طریق دیفرانسیل و پلوس ها به چرخ ها منتقل می کند.
• اهرم دنده: اهرم دنده راننده را قادر می سازد تا دنده ها را انتخاب کند.
عملکرد گیربکس دستی به شرح زیر است:
1. راننده پدال کلاچ را فشار می دهد تا ارتباط موتور را از چرخ ها جدا کند.
2. راننده اهرم دنده را به سمت دنده مورد نظر حرکت می دهد.
3. دنده های اصلی درگیر می شوند و گشتاور را از محور ورودی به محور خروجی منتقل می کنند.
4. راننده پدال کلاچ را رها می کند تا موتور دوباره به چرخ ها متصل شود.
با تعویض دنده ها، راننده می تواند سرعت و گشتاور خروجی را تغییر دهد. برای افزایش سرعت، راننده باید دنده بالاتری را انتخاب کند. برای کاهش سرعت، راننده باید دنده پایین تری را انتخاب کند.
چرا دنده خودرو جا نمی رود؟
وقتی تعویض دنده شما به تدریج سخت تر می شود یا به طور ناگهانی تعویض دنده دشوارتر می شود، ممکن است یکی از مشکلات زیر را در سیستم انتقال نیروی خودروی خود تجربه کنید.
سیستم کلاچ
سیستم کلاچ یک وسیله نقلیه وظیفه جدا کردن و درگیر کردن نیرو به گیربکس را در زمانی که بین فلایویل موتور قرار دارد، بر عهده دارد. 6 بخش اصلی سیستم کلاچ وجود دارد:
- سیلندر اصلی(بالا) کلاچ
- سیلندر پائین کلاچ
- صفحه کلاچ
- دیسک کلاچ
- بلبرینگ کلاچ
- دو شاخه کلاچ
صفحه کلاچ و شافت ورودی گیربکس با هم درگیر هستند و دیسک کلاچ به فلایویل متصل است.
هنگامی که پدال کلاچ را به سمت پایین فشار می دهید، فشار به سیلندر اصلی کلاچ منتقل می شود که سیلندر پائین را فشار می دهد و سپس دوشاخه آزاد را فشار می دهد تا بین دیسک کلاچ و صفحه کلاچ جدا شود. در این مرحله، ماشین شما در حالت خلاص است.
این بدان معنی است که در آن لحظه چرخش موتور (قدرت) به گیربکس منتقل نمی شود. این به شما این امکان را می دهد که به راحتی با یک دسته دنده، دنده را تعویض کنید. با این حال، اگر سیلندر اصلی کلاچ یا سیلندر پائین آسیب ببیند یا نشتی داشته باشد، تعویض دنده ها سخت تر می شود.
این می تواند به این دلیل اتفاق بیفتد که اگر سیلندر اصلی یا سیلندر پائین آسیب ببیند یا نشتی داشته باشد، باعث از دست دادن فشار مایع شود که موجب می شود کلاچ به درستی جدا نشود.
اگر کلاچ و موتور به درستی جدا نشوند، تعویض دنده به سختی انجام خواهد شد، حتی ممکن است شرایط طوری باشد که دنده به هیچ وجه جا نرود. بد جا رفتن و یا جا نرفتن دنده ها، هنگام جا زدن دنده به دنده های یک و عقب ملموس تر است.
دنده برنجی یا حلقه همگام ساز(سنکرونایزر)
هدف دنده برنجی یا حلقه همگام کننده(سنکرونایزر)، درگیر شدن بدون زحمت دنده است. این قطعه از دندانه های کوچکی تشکیل شده است که به آن اجازه می دهد به آرامی درگیر شود و سپس به چرخ دنده اصلی درگیر شود. فرض کنید می خواهید دنده را از دنده ای مانند دو به دنده سه تغییر دهید، در این حالت پدال گاز را رها می کنید و پدال کلاچ را فشار می دهید، این عمل باعث می شود تا ارتباط بین موتور و گیربکس قطع شود، حال دو دنده می خواهند با هم درگیر شوند، یکی از آنها ممکن است در هر ثانیه 20 دور و دیگری 30 دور در هر ثانیه بزند، اگر این دنده ها بخواهند با این اختلاف سرعت، با یکدیگر درگیر شوند، این کار یا انجام نخواهد شد و یا اگر هم انجام شود، دنده ها آسیب خواهند دید و صدای ناهنجاری از گیربکس ایجاد می شود، دنده برنجی موجب می شود تا قبل از اینکه این دنده ها با هم درگیر شوند، سرعت چرخش آنها با یکدیگر برابر شود که نهایتا جا رفتن دنده ها به سهولت و بدون آسیب رسیدن به دنده ها، انجام خواهد شد.
اگر دنده برنجی آسیب ببیند یا به نحوی دچار نقص شود، تعویض دنده دشوار و با صدا خواهد بود.
چرخ دنده ها
جزء اصلی سیستم های گیربکس دستی، دنده ها می باشند که از دنده عقب و دنده های یک تا پنج و در بعضی خودورها تا دنده شش تشکیل شده است. هر چرخ دنده 2 سری دندانه دارد که کوچک و بزرگ هستند.
هدف از دندانه های کوچکتر، پذیرش درگیری با حلقه کشوئی است. اگر به این دندانه های کوچک آسیب ببینند یا فرسوده شوند، جابجایی انتقال دشوار خواهد بود و هنگامی که یک دنده جابجا می شود، وظیفه دندانه های بزرگتر، درگیر شدن با چرخ دنده شمارنده است که یک انتقال را به شفت خروجی می فرستد. اگر دندانه های بزرگ آسیب دیده یا فرسوده شوند، گیربکس صدا ایجاد می کند.
روغن دنده کافی نیست
روغن دنده در گیربکس های دستی چیزی است که دنده های یک گیربکس دستی را روان می کند. ویسکوزیته بالا در نظر گرفته می شود زیرا باید گرمای شدید را تحمل کند.
اگر روغن گیربکس شما نشت می کند یا حتی اگر به صورت دوره ای آن را تعویض نکنید، روغن کم در دنده خواهید داشت. هنگامی که این اتفاق بیفتد، در نهایت جابجایی آن سخت‌تر می‌شود و در نهایت آسیب به گیربکس خودرو شما منجر می‌شود.
علاوه بر این، ممکن است صداهائی که نشان دهنده عدم روان کاری مناسب در گیربکس باشد، به گوش برسد.
تعمیر و نگهداری گیربکس دستی
حفظ سلامت گیربکس دستی برای جلوگیری از هرگونه مشکل تعویض دنده مهم است. بیایید به چند جنبه کلیدی تعمیر و نگهداری گیربکس دستی نگاه کنیم که به راحتی می توانید آنها را دنبال کنید.
به بررسی و حفظ سطح مناسب روغن گیربکس یا روغن دنده در وسیله نقلیه خود، عادت کنید. این به روانکاری چرخ دنده ها کمک می کند و امکان تعویض نرمِ دنده را فراهم می کند. توجه به رنگ و قوام مایع گیربکس همچنین می تواند به شما کمک کند تا مشکلات کوچک را قبل از تبدیل شدن به ایرادی بسیار بزرگتر، شناسایی کنید.
همچنین توصیه می شود کابل تعویض دنده را برای هر گونه علائم سایش یا آسیب بررسی کنید. کابل شیفتر معیوب می تواند منجر به تعویض سخت یا مشکل در درگیر شدن دنده ها شود. اگر متوجه هر گونه مشکلی شدید، سریعا آن را تعمیر یا تعویض کنید.
به هر گونه بو یا صداهای غیر معمول توجه کنید. اگر هنگام تعویض دنده بوی سوختن چیزی را حس می کنید، ممکن است مشکل از کلاچ باشد. اگر هنگام تعویض دنده صداهای فلزی یا پچ پچ می شنوید، ممکن است روغن دنده کم باشد یا حتی ممکن است آسیبی به گیربکس وارد شده باشد.
چرا تعویض دنده اول و دنده عقب مشکل است؟
به دلایل مختلفی تغییر در حالت دنده یک یا دنده عقب دشوار است. یکی از دلایل رایج، فرسوده شدن دنده برنجی است که به همگام سازی سرعت دنده هنگام تعویض دنده کمک می کند. دلیل دیگر می‌تواند آسیب‌دیدگی غلاف توپی یا مشکلات سیستم کلاچ، مانند نقص سیستم هیدرولیک یا کم بودن مایع کلاچ باشد.
تاثیر گرما بر تعویض دنده
به دلیل افزایش اصطکاک بین دنده ها، در زمان گرم شدن، تعویض دنده گیربکس سخت می شود. این می تواند ناشی از مایع انتقال کم یا تخریب شده باشد که با گرم شدن، کارایی خود را در ارائه روانکاری مناسب از دست می دهد. همچنین می‌تواند ناشی از فرسوده شدن یا آسیب‌دیدگی اجزای گیربکس، مانند دنده‌ها یا سنکرونایزرها باشد.
تاثیر آب و هوای سرد بر تعویض دنده
هوای سرد می‌تواند بر تعویض دنده در خودروهای دستی تأثیر بگذارد، زیرا دمای پایین می‌تواند باعث غلیظ شدن مایع گیربکس شود و به‌عنوان روان‌کننده کارایی کمتری داشته باشد. این می تواند منجر به افزایش اصطکاک و مشکل در تعویض دنده شود.
همچنین، هوای سرد می‌تواند باعث انقباض بخش‌هایی از سیستم کلاچ شود و مشکلات احتمالی در درگیری و جدا شدن را ایجاد کند.
چرا شیفتر هنگام تعویض دنده سفت است؟
سفت شدن دسته دنده می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود. یکی از دلایل رایج عدم روانکاری در اتصال شیفتر است که با استفاده از یک روان کننده مناسب قابل حل است. یکی دیگر از احتمالات کابل شیفتر آسیب دیده یا نامناسب است که می تواند باعث سفتی و مشکل در تعویض دنده شود.
علاوه بر این، مشکلات درون خود گیربکس، مانند سنکرونایزر فرسوده یا دنده‌های آسیب دیده، می‌تواند منجر به سفت شدن دنده شود.