نقشه‌های برقی خودرو چیست و چه کاربردی در تعمیرات دارند؟

نویسنده: علیرضا کرامتیان، سرپرست پشتیبانی فنی و خدمات پس از فروش شرکت رنوپارس

هر شرکت خودروساز مطابق الزامات شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران(ISQI) می‌بایست دارای شبکه خدمات پس از فروش باشد. بعضی از وظایف شبکه خدمات پس از فروش خودرو عبارت‌اند از آموزش‌های فنی، فروش، نحوه پذیرش، ترخیص و برخورد با مشتری، چگونگی انجام فرایندهای گارانتی، فراخوان، تأمین قطعات یدکی، ابزار مخصوص، دستگاه عیب‌یاب، شکایت مشتری و غیره.

از دیگر وظایف شبکه خدمات پس از فروش خودرو، پشتیانی فنی و مشاوره و همچنین ارسال مستندات فنی و تعمیراتی، اطلاعیه‌های فنی و گارانتی به کلیه تعمیرگاه‌های تحت پوشش است. کلیه پرسنل فنی اعم از کارشناس، برق‌کار، مکانیک و جلوبندی‌کار می‌بایست در دوره‌های عیب‌یابی و تعمیرات خودرو شرکت کرده و مهارت‌های لازم را کسب کرده باشند.

یکی از مهم‌ترین مواردی که لازم است تا کارشناسان و تعمیرکاران بخش الکتریسیته و برق در اختیار داشته باشند، نقشه‌های برقی است. در این مقاله قصد داریم تا در خصوص نقشه‌های برقی و کاربرد آنها مطالبی را ارائه نماییم تا تفاوت فرایند عیب‌یابی و تعمیرات برقی که در تعمیرگاه‌های مجاز انجام می‌گیرد را با نحوه عیب‌یابی و تعمیرات در بعضی تعمیرگاه‌های سنتی و غیرتخصصی را مشاهده نمایید.

از زمانی که نقش الکتریسیته و برق در افزایش راندمان و کنترل سیستم‌های مکانیکی خودرو افزایش یافت و دقت سیستم‌های ایمنی و تعداد امکانات رفاهی در خودرو به نحو چشمگیری زیاد شد، سیستم‌های برق خودرو نیز به میزان قابل‌ ملاحظه‌ای پیچیده‌تر شدند. در خودروهای کاربراتوری مدارات برق خودرو صرفاً محدود به سیستم روشنائی، باتری، استارت و دینام بودند ولی خودروهای امروزی به تعداد زیادی کامپیوتر و مدارات برقی مجهز هستند. بعضی از تغییرات سیستم‌های مکانیکی به برقی و نیز امکانات امنیتی، ایمنی و رفاهی را می‌توانید در زیر مشاهده نمایید:

سیستم انژکتور برای کنترل، بهبود و افزایش راندمان و عملکرد موتور

سیستم ایموبیلایزر برای افزایش امنیت خودرو

سیستم ایمنی کیسه هوا و پیش کشنده کمربندها

سیستم ایمنی ضد قفل چرخ‌ها (ABS) و پایداری خودرو در حرکت (ESP)

سیستم کروز کنترل (Cruise Control) و محدودکننده سرعت (Speed Limitation)

سیستم فرمان الکترونیک (EPS)

سیستم ترمز دستی الکترونیکی (EPB)

سیستم نقطه کور (BSW)

سیستم تهویه مطبوع اتوماتیک (Automatic Air Condition)

سیستم هشدار باد لاستیک خودرو (TPMS)

کلیه سیستم‌های فوق توسط کامپیوترهای مجزا کنترل شده و پیچیدگی‌های مربوط به خود را دارند.

چنانچه یکی از این سیستم‌ها دچار مشکل شود، یک مکانیک و یا برق‌کار که آموزش‌های لازم را ندیده و تسلط کافی را نداشته باشد نمی‌توانند از عهده عیب‌یابی و تعمیرات آنها برآمده و مشکل را برطرف کنند.

در چنین مواردی لازم است تا خودرو به نمایندگی مجاز مراجعه کرده تا کارشناس آموزش دیده، با استفاده از دستگاه عیب‌یاب و مستندات فنی و عیب‌یابی اقدام به یافتن منشأ ایراد کرده و با استفاده از ابزار مخصوص، تعمیرات لازم را انجام دهد.

در خصوص دستگاه عیب‌یاب، مستندات عیب‌یابی و تعمیراتی و همچنین ابزار مخصوص، مقالاتی در مجله رنو ایران وجود دارد که می‌توانید آنها را مطالعه نمایید.

نقشه‌های برقی معمولاً به‌وسیله DVD در اختیار کارشناسان و دیگر پرسنل فنی قرار می‌گیرد، در بعضی از سیستم‌ها نیز کارشناس با اتصال به اینترنت و ارتباط با دفتر مرکزی، می‌تواند به نقشه‌های برقی دست یابد.

تصویر زیر نمونه‌ای یک DVD را نشان می‌دهد که حاوی نقشه‌های برقی خودروهای تندر، ساندرو و وانت تندر است:

نقشه‌های برقی معمولاً شامل موارد زیر هستند:

1- جانمائی قطعات برقی
2- مشخصات فیوزها ، رله ها و اتصالات بدنه
3- مشخصات کلیه سیم‌ها اعم از وظیفه، رنگ و قطر سیمها
4- اطلاعات کلیه کانکتورها

در زیر نقشه برقی مربوط به سیستم انژکتور خودرو تندر و ساندرو که مجهز به گیربکس دستی هستند و استاندارد آلایندگی آنها Euro4 هستند، نمایش داده شده است:

کارشناس می‌بایست با توجه به آموزش‌هایی که دیده است و بنابر اصول نقشه‌خوانی و با توجه به کد قطعات، رنگ سیم‌ها و علائم مشخصه، بتواند منشأ ایراد را حدس زده و یا بیابد.

در تعمیرگاه‌هایی که پرسنل آنها آموزش‌های لازم را ندیده‌اند، عیب‌یابی و تعمیرات به روش‌های سعی و خطا و بصورت سنتی و تجربی انجام می‌گیرد که نه‌ تنها کاری زمان بر و طولانی می باشد، بلکه ممکن است در اثر اشتباه، هزینه‌های زیادی را به صاحب خودرو تحمیل نماید.

در نقشه‌های برقی مربوط به خودروهای رنو، جانمائی کلیه قطعات برقی نمایش داده شده است و کارشناس با مراجعه به آن می‌تواند موقعیت قطعه مورد نظر را مشاهده نماید و به سرعت محل آن را روی خودرو پیدا کند که این کار موجب سرعت در انجام تعمیرات می‌شود. در تصویر زیر می‌توانید نمونه‌ای از این جانمائی را مشاهده کنید:

نقشه‌های برقی محل کلیه فیوزها و رله‌ها، آمپر مربوط به فیوزها، حداکثر ظرفیت جریان عبوری از رله‌ها، موقعیت آنها و همچنین قطعات و یونیت‌هایی را که توسط آن فیوز تغذیه می‌شوند را نمایش می‌دهد، در زیر می‌توانید نمونه‌ای از آن را مشاهده نمایید:

در نقشه‌های برقی، موقعیت و شکل کلیه کانکتورها، رنگ سیم‌های مربوطه، ضخامت سیم‌ها و همچنین وظایف هر کدام را می‌توان یافت، به‌ عنوان‌ مثال تصویر زیر کانکتور مربوط به صفحه نمایشگرهای خودرو تندر را نمایش می‌دهد:

تصویر زیر نقشه برقی مربوط به صفحه نمایشگرها را نشان می‌دهد، در این نقشه کلیه جزئیات مربوط را می‌توان مشاهده نمود:

در زیر می‌توانید تصویر بزرگ شده بالا را مشاهده کنید:

همان‌طور که در بالا توضیحاتی در خصوص نقشه‌های برقی به همراه تصاویری از آنها ارائه گردید، این نقشه‌ها توسط واحد فنی شرکت خودروسازی آماده و در اختیار واحد خدمات پس از فروش قرار داده می‌شود و واحد خدمات پس از فروش، این نقشه‌ها را در بین نماینده‌ها توزیع می‌کند و مهم‌تر اینکه، اقدام به آموزش نحوه استفاده از آنها به کارشناسان و تعمیرکاران می‌نماید. بعضی از تعمیرات قسمت‌های مختلف بدون وجود نقشه‌های برقی امکان پذیر نمی‌باشد، بدون استفاده از آنها، تعمیرات کیفیت لازم را نداشته و آسیب دیدن قطعات را به دنبال خواهد داشت لذا توصیه می‌شود که جهت انجام تعمیرات اتومبیل خود، به نمایندگی‌های شبکه خدمات پس از فروش که دارای کارشناس و پرسنل فنی آموزش دیده هستند و کلیه استانداردهای عیب‌یابی و تعمیرات را رعایت می‌نمایند، مراجعه نمایید.

What are the vehicle electrical maps and what are their uses in repairs?

Writer: Alireza Keramatian/ Renault Pars Company