دلایل روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور و یا چراغ چک موتور(Engine Check) چیست؟

نویسنده: علیرضا کرامتیان، مدیر مرکز فنی(آموزش و پشتیبانی فنی، گارانتی) و شبکه نمایندگی های خدمات پس از فروش شرکت رنو ایران

از زمانی که خودروهای انژکتوری به‌ سرعت جایگزین خودروهای کاربراتوری شدند و سیر تکامل آنها ادامه پیدا کرد، تحول عظیمی در صنعت خودرو به وجود آمده است، مقدار توان و گشتاور خودروها جهش بسیار زیادی پیدا کرده‌اند و مصرف سوخت و میزان آلایندگی آنها به مقدار چشمگیری کاهش پیدا نموده‌اند. پیشرفت تکنولوژی در صنعت خودروسازی منجر به تغییر بسیاری از روندها و فرایندها از جمله روش و نحوه ارائه خدمات به مشتریان در حوزه خدمات پس از فروش شده است.

شاید در تعمیر خودروهای کاربراتوری نیاز زیادی به آموزش‌های پایه و اولیه وجود نداشت و بیشتر افراد می‌توانستند با حداقل سواد و در کنار یک استادکار مکانیک و یا برقکار، در مدت کوتاهی تجربیات لازم را کسب کرده و اقدام به تعمیرات نماید ولی در خودروهای انژکتوری امکان انجام عیب‌یابی و تعمیرات، بدون داشتن تحصیلات آکادمیک و آموزش‌های اولیه و تخصصی میسر نمی‌باشد و هرچه زمان جلوتر رفته است و سیستم‌های ایمنی، امنیتی و رفاهی کامل‌تر و به‌روزتر شده‌اند، نیاز به آموزش‌های تخصصی نیز افزایش یافته است.

شاید مهم‌ترین سیستم یک خودرو را بتوان سیستم مدیریت موتور (Engine Management) نامید زیرا برای تولید قدرت و گشتاور که اساسی‌ترین و مهم‌ترین مأموریت یک خودرو است، بکار می‌رود. این سیستم نیز همانند دیگر سیستم‌های خودرو از ابتدای پیدایش سیر تکامل خود را طی کرده و به مرور زمان ارتقا یافته است. سیستم مدیریت موتور از تعدادی سنسور، کامپیوتر و تعدادی عملگر تشکیل شده است که به‌وسیله یک برنامه نرم افزاری بسیار پیچیده کنترل می‌گردد. روی صفحه نمایشگرها چراغی تعبیه شده است که درصورتی‌که برای یکی از قطعات این سیستم مشکلی به وجود آید، روشن شود تا راننده از وجود ایراد در آن آگاه شده و تدابیر لازم را بیندیشد. این چراغ به چراغ چک موتور (Engine Check) معروف است.

در خودروهایی مانند کپچر و تالیسمان که مجهز به صفحه نمایشگرهای مدرن‌تر و کامل‌تری هستند، چراغی به شکل یک آچار بر روی صفحه نمایشگرها جایگزین چراغ نشان داده در شکل فوق شده و پیامی تحت عنوان CHECK INJECTION SYSTEM بر روی صفحه نمایشگرها پدیدار می‌گردد.

به زبان خیلی ساده و با یک نگرش کلی می‌توان گفت که هدف استفاده از سیستم مدیریت موتور، تنظیم دقیق مقدار بنزین و هوای ورودی به محفظه احتراق است. این عمل در تمام شرایط رانندگی و مطابق خواست راننده و منطبق با آخرین استانداردهای آلودگی محیط زیست، باید به شکلی انجام گردد که بیشترین کارائی حاصل گردد. بعضی از خواسته های راننده از سیستم تولید قدرت در موتور عبارتند از:

• شتاب گیری مناسب (گاز دادن)
• رانندگی با سرعت ثابت
• کاهش سرعت
• ثابت نگه داشتن دور آرام

سیستم مدیریت موتور باید خواسته‌های فوق را در تمام شرایط مانند حرکت در سربالایی و سرپائینی، جاده، اتوبان و غیره برآورده نماید.

برای این کار، کامپیوتر موتور همواره پارامترهای زیر را به شکلی تغییر می‌دهد تا همان‌طور که عنوان شد، بیشترین بهره‌وری اتفاق بیفتد.

• نسبت سوخت به هوا
• زمان‌بندی (تایمینگ) جرقه شمع‌ها

به منظور تنظیم نسبت سوخت به هوا، در ابتدا لازم است که هوا و سوخت به میزان مناسب به موتور فرستاده شوند. این عمل بوسیله سیستم‌های زیر انجام می‌گردد:

• مدار هوای ورودی به موتور
• مدار سوخت ورودی به موتور

حال می‌توان مقدار دقیق سوخت و هوای ورودی به موتور را توسط سیستم مدیریت موتور تنظیم نمود.

در خودروهای جدید به‌غیراز موتورهای مجهز به سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها (سیستم VVT) و  سیستم توربوشارژر، مدار هوای ورودی به موتور تغییرات زیادی ندارد و طراحی آن بر اساس خودروهای قدیمی‌تر است. ولی مدار سوخت ورودی به موتور، به منظور مطابقت با سیستم پاشش سوخت الکترونیکی دارای تغییرات زیادی هستند.

در خودروهای قدیمی کوئل، دلکو و پلاتین برای تولید و کنترل جرقه در شمع‌ها، مورد استفاده قرار می‌گرفت که هم زمان با جایگزین شدن انژکتور به جای کاربراتور، سیستم کنترل و ایجاد جرقه نیز دچار تغییرات زیادی شد و پلاتین، دلکو و قطعات مربوطه حذف گردید و وظیفه تایمینگ و کنترل جرقه به کامپیوتر سپرده شد.

از آنچه توضیح داده شد، به سادگی می‌توان دریافت که سهم الکترونیک در مدیریت موتور در خودروهای انژکتوری بسیار زیاد بوده و همواره رو به افزایش است و پرواضح است که عیب‌یابی سیستم‌های الکترونیکی به روش‌های سنتی و با استفاده از ابزارآلات قدیمی، نه‌تنها منسوخ شده بلکه تقریباً غیرممکن است و به دلیل قیمت بالای قطعات سیستم‌های انژکتوری، روش سعی و خطا در تعویض قطعات، به‌ هیچ‌ عنوان مقرون‌ به‌ صرفه نمی‌باشد و لازم است تا تعمیرکاران خودروهای انژکتوری، دوره‌های آموزش تخصصی مرتبط را بگذرانند و از دستگاه‌های عیب‌یاب مخصوص استفاده نمایند. همچنین لازم به ذکر است که تعمیرکاران به‌صرف داشتن یک دستگاه عیب‌یاب و بدون گذراندن آموزش های تخصصی و عیب‌یابی، قادر نخواهند بود تا مشکلات سیستم مدیریت موتور را به‌درستی پیدا کنند لذا در اکثر موارد، ایراد به‌درستی تشخیص داده نشده و تعمیرات به‌خوبی انجام نمی‌گردد.

وقتی راننده سوئیچ را باز می‌کند، بعضی از یونیت‌های خودرو که نقش اساسی و کلیدی در مدیریت و عملکرد موتور و سیستم‌هایی که نقش مهمی در ایمنی خودرو و سرنشینان را به عهده دارند، جهت اطمینان از عدم وجود مشکل، کلیه برنامه‌ها و اتصالات خودرو را به‌صورت نرم افزاری کنترل می‌کنند. در این وضعیت چراغ سیستم مربوطه بر روی صفحه نمایشگرها برای حدود سه تا پنج ثانیه روشن شده و درصورتی‌که مشکلی وجود نداشته باشد، خاموش می‌شود. ولی اگر سیستم مربوطه ایرادی را تشخیص دهد، چراغ همچنان روشن خواهد ماند. یکی از سیستم‌هایی که در زمان باز شدن سوئیچ، تمامی برنامه‌های نرم افزاری و اتصالات را کنترل می‌کند، سیستم مدیریت موتور است.

چنانچه یکی از سنسورها، عملگرها و یا یکی از اتصالات موجود در این سیستم دچار مشکل شده باشد، چراغ مربوطه بر روی صفحه نمایشگرها روشن باقی خواهد ماند که نشان دهنده این است که در سیستم مدیریت موتور مشکلی وجود دارد، به عبارت دیگر چراغ مذکور به منزله هشدار بوده و راننده را از وجود مشکل در سیستم مدیریت موتور آگاه می‌کند. چیزی که اینجا مهم به نظر می‌رسد این است که راننده در هنگام مشاهده چراغ مذکور، چه واکنشی از خود نشان دهد، در این‌ خصوص افراد مختلف، نظرات متفاوتی دارند که بستگی به اطلاعات، تخصص و تسلط آنها بر چگونگی عملکرد سیستم مدیریت موتور دارد. بعضی افراد معتقدند که به محض مشاهده این چراغ می‌بایست خودرو را متوقف نموده و آن را خاموش کرد، بعضی دیگر اعتقاد دارند که نباید برای این چراغ اهمیت زیادی قائل شد و نباید زیاد به آن توجه کرد.

چیزی که در اینجا از هر چیزی مهم‌تر به نظر می‌رسد این است که راننده پس از اینکه مشاهده نمود که چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها روشن شده است می‌بایست قبل از هر چیز خونسردی خود را حفظ کرده و با توجه به آنچه شرکت سازنده در دفترچه راهنمای خودرو ارائه نموده است تصمیمی منطقی و به‌دور از هرگونه شتاب‌زدگی و عجله اتخاذ نماید. باید دقت نمود که به‌هرحال رنگ چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور زرد است و در مواجهه با آن نباید تعجیل نمود و لازم نیست رفتاری انجام شود که سلامت و امنیت سرنشینان را به خطر بیندازد.

علت روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور چه مواردی هستند؟

بر خلاف آنچه بیشتر افراد تصور می‌کنند، عملکرد دستگاه عیب‌یاب بدین صورت نمی‌باشد که هرگونه ایرادی را به‌صورت کاملاً شفاف اعلام کند بلکه کارشناس آموزش دیده با مشاهده خطاهای ثبت شده در دستگاه و بررسی و کنترل  Parameterها و Statusها و همچنین با استفاده از Actuator Test و تست کردن عملکرد بعضی قطعات و نیز با به‌کارگیری راهکارها، روش‌ها و دستورالعمل‌هایی که شرکت خودروسازی در اختیار کارشناسان قرار داده است و در دوره‌های آموزشی که به‌صورت تئوری و عملی ارائه شده است، می‌بایست اقدام به عیب‌یابی نموده و نهایتاً منشأ ایراد را بیابد.

مواردی که می‌تواند منجر به روشن شدن چراغ هشدار(Engine Check) سیستم مدیریت موتور (Engine Management) در خودروهای ساخت کارخانه‌های خودروسازی مختلف گردد، ممکن است اندکی با هم فرق داشته باشد ولی در بیشتر موارد با هم مشترک هستند. بر این اساس عمده دلایل روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور به شرح زیر می باشند:

خرابی کوئل (Ignition coil)

یکی از علت‌های روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور (Engine check warning light) ممکن است قطعی سیم‌پیچ کوئل باشد ولی باید به این نکته دقت نمود که چنانچه مدار ثانویه کوئل دچار قطعی شود، احتمال اینکه دستگاه عیب‌یاب قادر به تشخیص آن نباشد، زیاد است.

تصویری از یک کوئل مدادی مربوط به خودرو تندر و ساندرو

در چنین مواردی کارشناس آموزش دیده می‌تواند با بررسی عدم ایجاد احتراق در سیلندر مربوطه و بررسی قطعات دیگری مانند شمع، انژکتور و غیره که در فرایند تولید گشتاور مؤثر هستند، به قطعی مدار ثانویه کوئل پی ببرد. این مورد مثال خوبی برای اثبات این ادعا است که کارشناس آموزش دیده لازم است تسلط کامل به نحوه عملکرد سیستم انژکتور داشته و با تفسیر parameterها و statusها و مشاهده عدم احتراق و یا وجود احتراق ناقص (Misfire) در یک سیلندر،  به خرابی قطعات مربوط به سیستم کوئل پی ببرد.

به‌عنوان یک نمونه از اینکه ممکن است یکی از قطعات در موتور خودرو دچار مشکل شده و موجب بروز احتراق ناقص در یک سیلندر گردد را در صفحه Parameterها  Statusهای زیر که توسط دستگاه عیب‌یاب نمایش داده شده است، مشاهده نمایید:

یکی از قطعات مربوط به موتور این خودرو به‌تازگی دچار مشکل شده و موجب شده است که احتراق در سیلندر شماره 2 به‌خوبی انجام نشود، این ایراد به‌گونه‌ای نیست که چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها روشن شود و ممکن است میزان اختلالی که در عملکرد موتور به وجود آید، آن‌ قدر اندک باشد که حتی توسط راننده احساس نشود، اگر صاحب خودرو مطابق جدول زمانی و بر اساس میزان پیمایش (کیلومتر کارکرد) خودرو، جهت انجام سرویس‌های دوره‌ای به تعمیرگاه مجاز مراجعه نماید، کارشناس مربوطه دستگاه عیب‌یاب را به خودرو متصل کرده و با مشاهده وجود احتراق ناقص در سیلندر مذکور و مطابق آنچه در دوره‌های تخصصی فرا گرفته است، فرایند عیب‌یابی را انجام داده و با کنترل قطعات مربوطه، منشأ ایراد را یافته و قطعه مسبب را تعویض و تعمیرات لازم را انجام می‌دهد.

ایراد در قطعه انژکتور (Injector)

یکی دیگر از علت‌هایی که می‌تواند منجر به ایراد در سیستم مدیریت موتور و نهایتاً روشن شدن چراغ هشدار آن بر روی صفحه نمایشگرها شود، خرابی انژکتور است ولی باید دقت نمود که در این مورد نیز دستگاه عیب‌یاب ممکن است نتواند به‌صورت قطعی ایراد قطعه انژکتور را تشخیص دهد.

برای توضیح بیشتر لازم است بدانید که چنانچه سیم‌پیچ انژکتور دچار قطعی شده باشد، کامپیوتر موتور می‌تواند آن را تشخیص دهد و چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور را بر روی صفحه نمایشگرها روشن نماید ولی چنانچه قسمت مکانیکی انژکتور دچار مشکل شود و یا گرفتگی در مسیر عبور بنزین در انژکتور وجود داشته باشد، کامپیوتر موتور نمی‌تواند آن را تشخیص دهد، در این مورد نیز کارشناس با استفاده از دستگاه عیب‌یاب و مشاهده مقادیر و تفسیر آنها، می‌تواند به خرابی انژکتور پی ببرد.

خرابی کاتالیست کانورتور (Catalyst Convertor)

چنانچه سیستم آلایندگی موتور خودرو یورو چهار و یا بالاتر از آن باشد و خودرو مجهز به اکسیژن سنسور دوم باشد، در این صورت چنانچه کاتالیست کانورتور دچار مشکل شود، ممکن است چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها روشن شود.

خرابی سنسور اکسیژن (Oxygen Sensor)

بروز مشکل در سنسور اکسیژن اولیه و ثانویه می‌تواند عاملی برای روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها شود.

در خصوص سنسور اکسیژن نیز اشاره به این نکته ضروری به نظر می‌رسد که چنانچه در مدارات مربوط به اکسیژن سنسور اولیه و ثانویه مشکلی به وجود آید، قطعاً چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور روشن خواهد شد ولی ممکن است اکسیژن سنسور حساسیت خود را از دست داده باشد و یا خرابی آن به شکلی باشد که اطلاعات را به کامپیوتر ارسال کند ولی آنچه ارسال می‌کند دقت کافی را نداشته باشد، در این وضعیت کامپیوتر سیستم مدیرت موتور نه‌تنها به ایراد در اکسیژن سنسور پی نمی‌برد بلکه با دریافت اطلاعات نادرستی که از اکسیژن سنسورها دریافت می‌کند، تصمیمات نادرست گرفته و در عملکرد سیستم مدیریت موتور اختلال ایجاد می‌شود.

تصویر فوق مربوط به یکی از صفحات دستگاه عیب‌یاب است که parameterها و Statusهای مربوط به سیستم مدیریت موتور خودرو کپچر را نمایش می‌دهد، کارشناس دوره دیده با مشاهده تغییرات ولتاژ اکسیژن سنسور اولیه و ثانویه و مقایسه آنها با مقادیر مرجع، می‌تواند به سالم بودن و یا وجود مشکل در سنسورهای اولیه و ثانویه پی ببرد.

خرابی استپر موتور یا موتور پله‌ای دور آرام (Stepper Motor)

چنانچه مدار برقی مابین استپر موتور و کامپیوتر موتور دچار قطعی شود، چراغ هشدار مدیریت موتور روشن خواهد شد ولی چنانچه مکانیزم متحرک استپر موتور به هر دلیلی اعم از کثیفی و یا آسیب‌دیدگی دچار اختلال شود، ممکن است چراغ هشدار مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها روشن نشود.

لازم است بدانید که استپر موتور قطعه بسیار ظریف و حساسی است و سرویس و تمیز کردن آن به روش خاص و با استفاده از مواد مخصوصی انجام می‌گیرد و بعد از شستشو و یا حتی تعویض و نصب مجدد آن در جای خود لازم است تا عملیات Learning و یا معرفی توسط دستگاه عیب‌یاب صورت گیرد، در غیر این صورت نه‌تنها ممکن است به آن آسیب برسد بلکه عملکرد آن با اختلال همراه شود. همچنین این احتمال وجود دارد که قطعه اصلی و سالم باشد ولی به دلیل عدم انجام صحیح عملیات Learning و یا معرفی توسط دستگاه عیب‌یاب، موتور خودرو با وجود استپر موتور اصلی و سالم، به‌درستی کار نکند و موجب بروز اختلال در فرایند عیب‌یابی و تعمیرات گردد.

تصویر فوق نمایش دهنده صفحه مربوط به دستگاه عیب‌یاب مربوط به خودروهای تندر 90 و ساندرو است و حاوی عملیات و فرایندهایی است که می‌بایست پس از تعویض بعضی قطعات و یا انجام بعضی تعمیرات انجام گیرد. یکی از این عملیات که با IDLE SPEED LEARNING مشخص شده است، مربوط به معرفی استپر موتور بعد از سرویس و شستشو است.

ایراد در سنسور پدال گاز (Throttle Potentiometer) و موتور دریچه گاز (Throttle Motorized)

در خودروهایی که فاقد سیم گاز و استپر موتور هستند و مجهز به سنسور پدال گاز و موتور دریچه گاز می باشند، بروز هرگونه ایرادی در مدارت برقی و یا مکانیزم‌های آنها می‌تواند موجب روشن شدن چراغ هشدار مدیریت موتور (Engine Management) بر روی صفحه نمایشگرها گردد.

سنسور پدال گاز

موتور دریچه گاز

لازم است تمیز کردن مجموعه دریچه گاز به‌وسیله مواد شستشوی مخصوص انجام شود. همچنین ضروری بنظر می رسد که بعد از شستشوی مجموعه دریچه گاز یا تعویض آن و نیز جایگزینی قطعات مربوطه مانند سنسور پدال گاز، عملیات معرفی به‌وسیله دستگاه عیب‌یاب انجام گیرد، در غیر این صورت عملکرد موتور دچار اختلال خواهد شد.

در تصویر فوق برنامه‌هایی که پس از انجام تعمیرات و یا تعویض قطعات مختلف لازم است توسط دستگاه عیب‌یاب در خودرو کپچر انجام گیرد، نمایش داده شده است و ردیف شماره یک به معرفی و عملیات programming موتور دریچه گاز اختصاص دارد.

ایراد در سنسور ضربه(Knock Sensor)

سنسور ضربه، کوبش و یا knock یکی از قطعاتی است که چنانچه ایرادی به لحاظ مدار برقی در آن ایجاد شود، ممکن است عاملی برای روشن شدن چراغ هشدار مدیریت موتور گردد.

چنانچه ایرادی در اتصالات برقی مدار سنسور knock تا کامپیوتر موتور وجود داشته باشد، چراغ هشدار مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها روشن خواهد شد ولی چنانچه سنسور دچار خرابی شود و اطلاعات نادرستی به کامپیوتر ارسال کند، امکان دارد چراغ مذکور روشن نشود.

در تصویر زیر آنچه کلیه parameterها و statusهای مربوط به کنترل سنسور knock لازم است کارشناس بررسی نماید، توسط دستگاه کلیپ نمایش داده شده است، کارشناس می‌تواند با بررسی آنچه نشان داده شده و مقایسه با مقادیر مرجع، عملکرد سنسور را کنترل نماید.

خرابی سنسور فشار منیفولد هوا (Map Sensor)

سنسور فشار منیفولد هوا یکی از مهم‌ترین اجزاء موجود در سیستم مدیریت یک موتور است و بروز هرگونه ایراد در آن می‌تواند موجب روشن شدن چراغ هشدار مدیریت موتور گردد. لازم به ذکر است که امکان دارد که نوع ایرادی که در این سنسور به وجود می‌آید به شکلی باشد که اطلاعات نادرستی به کامپیوتر موتور ارسال نماید و یا آنچه ارسال می‌کند، دارای دقت کافی نباشد و موجب اختلال در محاسبات و عکس‌العمل کامپیوتر موتور گردد ولی چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها روشن نشود.

کارشناس آموزش دیده با بررسی آنچه که توسط دستگاه عیب یاب نمایش داده می‌شود و مقایسه آنها با مقادیر مرجع می‌تواند به سالم بودن و یا خرابی سنسور پی ببرد.

خرابی شیر برقی کنیستر

خرابی مدارات برقی و همچنین مکانیزم شیر برقی کنیستر می‌تواند یکی دیگر از دلایل روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور باشد.

در این مورد نیز کارشناس با بررسی parameterها و statusهای مربوط به شیر برقی کنیستر در دستگاه عیب‌یاب می‌تواند از سالم بودن و یا خراب بودن آن مطلع شود.

در تصویر فوق پارامتر CANISTER BLEED SOLENOID VALVE RCO میزان باز بودن شیر برقی کنیستر را نمایش می‌دهد.

خرابی سنسور دمای هوای ورودی به موتور (Manifold Air Temperature Sensor)

ساختار این سنسور مقاومت متغیر است و دمایی از حدود منهای 40 درجه سانتی‌گراد تا دمای بیش از 120 درجه سانتی‌گراد را می‌تواند به کمک کامپیوتر مدیریت موتور اندازه‌گیری نماید لذا فقط در صورتیکه مدارات برقی آن دچار قطعی و یا اتصال کوتاه شده باشند، می‌تواند توسط کامپیوتر موتور تشخیص داده شود و در صورتیکه دچار خرابی از نوع دیگری شده باشند و یا حساسیت خود را از دست داده باشند و کامپیوتر مدیریت موتور نتواند بوسیله این سنسور اطلاعات دقیقی از دمای هوای ورودی موتور دریافت نماید، پیامدهایی در عملکرد موتور به وجود خواهد آمد که می‌توان به افزایش مصرف سوخت اشاره نمود.

کارشناس دوره دیده با مشاهده وضعیت Parameter مربوط به این سنسور(که در تصویر پائین با عنوان INLET AIR TEMPERATURE نمایش داده شده)، در دستگاه عیب‌یاب و تست سنسور به‌وسیله اهم متر و مقایسه آن با مقادیر مرجع، می‌تواند به خرابی آن پی ببرد.

خرابی سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور (Engine Water Temperature Sensor)

این سنسور نیز از مقاومت متغیر ساخته شده است و دمائی از حدود منهای 40 درجه سانتی‌گراد تا دمای بیش از 120 درجه سانتی‌گراد را می‌تواند به کمک کامپیوتر مدیریت موتور اندازه‌گیری نماید لذا فقط در صورتیکه مدارات برقی آن دچار قطعی و یا اتصال کوتاه شده باشند، می‌تواند توسط کامپیوتر موتور تشخیص داده شود و در صورتیکه حساسیت خود را از دست داده باشد و یا دچار خرابی از نوع دیگری شده باشد و کامپیوتر مدیریت موتور نتواند بوسیله این سنسور اطلاعات دقیقی دریافت نماید، عملکرد موتور ممکن است با اختلال ایجاد شود و همچنین از آنجائی که کامپیوتر مدیریت موتور بر اساس اطلاعات دریافتی از این سنسور، اقدام به راه‌اندازی و روشن و خاموش کردن فن خنک کننده موتور می‌نماید، ممکن است در عمل خنک کاری موتور اختلال ایجاد شده و به موتور آسیب برسد. کارشناس آموزش دیده وضعیت سالم بودن این سنسور را نیز می‌تواند بوسیله مشاهده دمای مایع خنک کننده موتور در parameterهای موجود در دستگاه عیب‌یاب (که در تصویر فوق با عنوان WATER TEMPERATURE نمایش داده شده) و تست سنسور به‌وسیله اهم متر و مقایسه آن با مقادیر مرجع کنترل نموده و به خرابی آن پی ببرد.

مشکل در کامپیوتر مدیریت موتور (Electronic Control Unit)

بروز مشکل در کامپیوتر مدیریت موتور اعم از مدارات داخلی، فیوزهای مربوطه و برق ورودی آن می‌تواند روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور را به همراه داشته باشد. در واقع کامپیوتر مدیریت موتور علاوه بر کنترل و چک کردن کلیه قطعات سیستم اعم از سنسورها، عملگرها، اتصالات و کانکتورها، سخت افزار و برنامه نرم افزاری نصب شده بر روی خودش را نیز کنترل می‌کند.

اینجا نیز احتمال بروز خطا وجود دارد و ممکن است در سخت افزار و برنامه نصب شده بر روی کامپیوتر مدیریت موتور ایرادی وجود داشته باشد ولی کامپیوتر قادر به شناسائی آن نباشد.

در خودروهایی که مجهز به سیستم VVT و توربوشارژر هستند و سیستم پاشش انژکتور آنها، GDI(سیستم پاشش مستقیم) می باشد، خرابی سنسورها و قطعات زیر می‌تواند موجب روشن شدن چراغ اخطار سیستم مدیریت موتور گردد:

سنسور موقعیت میل سوپاپ

شیر برقی سیستم VVT

سنسور فشار توربوشارژر

سنسور فشار ریل سوخت

پمپ بنزین مکانیکی (فشار بالا)

مکانیزم Pop of valve

مکانیزم Wastegate

بدیهی است که تشخیص خرابی این سنسورها و قطعات نیز بدون دستگاه عیب‌یاب و بدون کارشناس آموزش دیده امکان پذیر نمی‌باشد. کارشناس با مشاهده parameterها و statusها و کنترل، بررسی و تفسیر آنها و همچنین تطبیق با مقادیر مرجع، به خرابی احتمالی قطعات پی برده و تعمیرات لازم را انجام داده و یا قطعات معیوب را تعویض می‌نماید.

آیا عدم روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور، به معنی عدم وجود ایراد در موتور خودرو می باشد؟

روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور بر روی صفحه نشانگرها نشان دهنده وجود ایرادی در یکی از قطعات سیستم مدیریت موتور است ولی عکس این مطلب صحیح نمی‌باشد و این بدین معنی است که با توجه به مطالبی که در بالا عنوان شد ممکن است یک قطعه مانند سنسور فشار منیفولد هوا و یا سنسور دمای هوای ورودی موتور، حساسیت خود را از دست داده و یا وجود ایراد در آن به شکلی باشد که کامپیوتر مدیریت موتور نتواند وجود ایراد در آن را تشخیص دهد. پیامد چنین ایراداتی می‌تواند بصورت افزایش مصرف سوخت و افزایش میزان آلایندگی و غیره بروز نماید. همچنین ممکن است یک عملگر مانند استپرموتور و یا موتور دریچه گاز، دچار ایرادی شود که نتواند وظیفه خود را به‌درستی انجام دهد که موجب بدکار کردن و ریپ زدن موتور گردد.

شمع موتور یکی از بارزترین قطعات کلیدی و مهم موتور است که چنانچه پس از میزان پیمایش(کیلومتر کارکرد) توصیه شده توسط کارخانه سازنده تعویض نشود، ممکن است وجود ایراد در آن، توسط دستگاه عیب‌یاب تشخیص داده نشود و چراغی بر روی صفحه نمایشگرها به‌واسطه خرابی آن روشن نگردد ولی خودرو دچار مشکلاتی مانند بد و یا دیر روشن شدن(استارت طولانی)، افزایش مصرف سوخت، افزایش میزان آلایندگی، ریپ زدن و غیره شود لذا توصیه مجله رنو ایران به‌ تمامی صاحبان خودرو این است که همواره مطابق جدول زمانی و همچنین بر اساس میزان پیمایش(کیلومتر کارکرد) خودرو، جهت انجام سرویس‌های دوره‌ای به تعمیرگاه‌های مجاز مراجعه نمایید تا کارشناس آموزش دیده بوسیله دستگاه عیب‌یاب و ابزارآلات مخصوص، اقدام به عیب‌یابی، کنترل و بررسی خودرو نموده و قطعات مورد نیاز را تعویض و تعمیرات لازم را بر روی خودرو انجام دهد.

هنگام مشاهده روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها، چه کاری باید انجام داد؟

چنانچه چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها روشن گردد، در عین حال که نباید نسبت به آن بی‌تفاوت و بی‌توجه بود، می‌بایست از پریشانی و عکس‌العمل نسنجیده و هیجانی نیز دوری نموده و خونسردی خود را حفظ نماییم زیرا روشن شدن این چراغ نمی‌تواند همیشه نشان دهنده بروز یک خطای جدی در موتور خودرو باشد ولی می‌تواند موجب بوجودآمدن مشکلات دیگر شده و صدمات بیشتری به موتور وارد نموده و هزینه‌های زیادی را به صاحب خودرو تحمیل نماید. به طور مثال چنانچه کوئل یک خودرو دچار مشکل شود و جرقه به‌درستی در اتاقک احتراق ایجاد نشود و احتراق به‌درستی انجام نگیرد، بخارات بنزین که در فرایند احتراق نقشی نداشته‌اند به سمت کاتالیست کانورتور جریان پیدا کرده و در آن جمع می‌شوند و وقتی شرایط مهیا شود، در آنجا مشتعل شده و تولید حرارت زیاد می‌نماید، این پدیده موجب می‌شود تا سرامیک‌های کاتالیست کانورتور ذوب و کاتالیست کانورتور به‌شدت آسیب ببیند و علاوه بر اینکه مسیر خروجی گازهای حاصل از احتراق به مرور زمان تنگ‌تر شود، موجب افزایش آلایندگی موتور نیز گردد.

اگر صاحب خودرو مطابق جدول زمانی و بر اساس میزان پیمایش(کیلومتر کارکرد) خودرو جهت انجام سرویس‌های دوره‌ای به نمایندگی مجاز مراجعه نماید، موتور خودرو از هر لحاظ کنترل می‌گردد و شمع و قطعات مورد نیاز در زمان مناسب تعویض خواهند شد و نه‌ تنها چنین مشکلاتی ایجاد نمی‌شود بلکه قطعات مرتبط دیگر نیز آسیب نخواهند دید و هزینه‌های زیاد به صاحب خودرو تحمیل نخواهد شد.

بنابر آنچه گفته شد می‌توان نتیجه گرفت که صاحب خودرو می‌بایست مطابق آنچه در دفترچه راهنمای خودرو عنوان شده است، به انجام سرویس‌های دوره‌ای در زمان و میزان پیمایش(کیلومتر کارکرد) توصیه شده اقدام نماید و چنانچه متوجه روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور شد، در اسرع وقت به نمایندگی مجاز مراجعه نماید تا کارشناس آموزش دیده بوسیله دستگاه عیب‌یاب و بر اساس آموزش‌ها و دوره‌های تخصصی که گذرانده است، منشأ ایرادهایی را که موجب روشن شدن چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور نمی‌شود را تشخیص و اقدام به انجام تعمیرات لازم نماید.

در آخر لازم است تأکید شود که به محض مشاهده چراغ هشدار سیستم مدیریت موتور بر روی صفحه نمایشگرها، لازم است تا با حفظ خونسردی و به‌دور از هرگونه واکنش هیجانی، خودرو را متوقف نمود و با امدادخودرو تماس گرفته و در اسرع وقت به نمایندگی مجاز مراجعه نمود. همچنین تأکید می‌شود که به‌ هیچ‌ عنوان خودرو را جهت انجام تعمیرات به افرادی که آموزشهای تخصصی تعمیرات خودرو را نگذرانده‌اند و تجربه و مهارت کافی را ندارند، نسپارید.

What are the reasons for turning on the warning light of the Engine Management System or the Engine Check Light?

Writer: Alireza Keramatian/ Renault IRAN Technical Hub and Network Manager