کولر خودرو چگونه کار می کند؟

در مقالات گذشته درباره برخی از قطعات مهم خودرو از جمله واشر سر سیلندر، دیفرانسیل، سنسور سرعت، استپر موتور، طبق، پلوس، فیلترهای هوا و روغن و ... صحبت کردیم. همچنین با عملکرد پمپ بنزین و نحوه نگهداری از باتری خودرو آشنا شدیم. به علاوه درباره نقش بخاری خودرو در آسایش سرنشینان نیز مطالبی را بیان کردیم.

رانندگی در شرایط مطلوب همواره اثر مستقیمی بر نحوه و کیفیت راندن نیز داشته است. یکی از مواردی که می تواند در این شرایط اثرگذار باشد آب و هوای کابین است. اکنون روزهای گرم تابستانی در پیش است و حتما تجربه راندن یا نشستن در خودرو در چنین روزهایی را داشته اید. یکی از مهم‌ ترین تجهیزات رفاهی خودروها که امروزه بسیار کاربردی شده است کولر خودرو یا همان سیستم تهویه مطبوع است که همزمان با تغییرات اقلیمی جدید و گرم ‌تر شدن زمین، نیاز به آن در سال‌های اخیر بیش از پیش حس می ‌شود.

با نگاهی به تاریخچه کولر خودرو می بینیم که برای اولین بار در سال 1933 شرکتی در شهر نیویوک امریکا نصب چنین سیستمی را بر روی خودروها را به مشتریان ارائه داد. البته در آن زمان مشتریان وی اغلب ثروتمندان و خودروهای لوکس بودند و کولر خودرو به نوعی تجهیزاتی لوکس به حساب می آمد.

در سال 1939 بود که شرکت خودروسازی پاکارد به عنوان اولین کمپانی خودروساز سیستم تهویه مطبوع را در خودروهای خود ارائه کرد؛ این سیستم ساخت شرکت بیشاب و بابکوک بود. با گذر زمان استفاده از سیستم تهویه در خودروها متداول تر شد و در دهه 70 میلادی نیمی از محصولات تولید شده به این سیستم مجهز بودند.

امروزه کولر خودرو یکی از مهمترین تجهیزاتی است که خریداران در هنگام خرید یک محصول به آن دقت می کنند و البته که اکثر قریب به اتفاق خودروهای امروزی نیز به آن مجهز هستند.

کولر خودرو از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟

سیستم تهویه مطبوع در خودرو در واقع یک حلقه بسته است که یک فرایند فیزیکی به صورت متناوب در آن انجام می شود. این سیکل از بخش های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام وظیفه خاص و در عین حال مهمی را بر عهده دارند.

اولین بخش سیستم تهویه خودرو کمپرسور است. این دستگاه وظیفه به حرکت درآوردن سیال یا همان گاز مبرد را بر عهده دارد. کمپرسور به عنوان یک دستگاه حساس با چرخش گاز در اجزای سیستم وظیفه قلب را برای کولر خودرو دارد. کمپرسور گاز مبرد را از اواپراتور به داخل کندانسور و سپس به کپسول خشک‌ کننده و مجدد به داخل اواپراتور به حرکت درمی‌آورد. کمپرسورهایی که در سیستم‌های تهویه مطبوع خودرو به کار برده می‌شوند، باید خواصی از قبیل وزن و حجم متناسب با قدرت موتور داشته باشند.

کندانسور یکی دیگر از اجزایی است که در سیستم کولر خودرو قرار دارد و وظیفه آن تبادل حرارت با محیط است. در واقع کندانسور وظیفه دارد تا گرمای جذب شده توسط اواپراتور از گاز خنک کننده داخل سیستم را به هوای محیط انتقال می‌دهد تا فشار بیشتری به سیستم وارد نشود.

همچنین در سیستم کولر خودروها از کپسول خشک‌ کننده به عنوان منبع ذخیره گاز مبرد و جاذب رطوبت گاز استفاده می شود. معمولا این کپسول دارای یک سوئیچ ایمنی است تا در مواقعی که فشار گاز از حد تعریف شده، بیشتر شود، به طور خودکار جریان برق کمپرسور را قطع کند.

اواپراتور نام یکی دیگر از قطعات اصلی سیستم کولر اتومبیل است. اواپراتور وظیفه دارد تا ضمن کاهش دمای هوای کابین، رطوبت موجود در آن را نیز جذب کند. زمانی که فن کولر شروع به حرکت می کند، جریان هوای تولید شده با گذر از اواپراتور سرمای تولیدی آن را به داخل اتاق خودرو منتقل می کند. از آنجایی که با ایجاد سرما رطوبت داخل خودرو دچار تقطیر می شود، قطرات آب ایجاد شده باید به وسیله لوله به خارج از کابین هدایت شوند. در سیستم کولر خودرو سوییچی وجود دارد که از یخ زدگی محفظه اواپراتور جلوگیری می کند.

در مجموعه کولر خودرو همچنین تعدادی شلنگ با استانداردهای خاص وجود دارد که وظیفه آنها ایجاد ارتباط بین اجزای مختلف سیستم است. یکی دیگر از اجزای سیستم تهویه مطبوع خودرو فن الکتریکی آن است که وظیفه آن پرتاب جریان هوای سرد به داخل کابین است.

به علاوه در سیستم کولر خودرو یک شیر انبساط وجود دارد که برقرارکننده تعادل میان بار گرم و خنک‌ کنندگی بهینه اواپراتور است. تمام این قطعات در نهایت با فشردن دکمه ای که معمولا روی داشبورد مرکزی خودرو قرار دارد در کنار یکدیگر شروع به کار کرده و عمل خنک سازی خودرو را انجام می دهند.

تاثیر کولر روی مصرف سوخت خودرو

یکی از باورهایی که میان رانندگان وجود دارد این است که استفاده از کولر در هنگام رانندگی موجب افزایش تصاعدی مصرف سوخت می شود. البته موضوع افزایش مصرف سوخت در زمان روشن کردن کولر خودرو تا حدودی صحیح است چرا که کمپرسور سیستم تهویه از طریق یک تسمه به موتور خودرو متصل است و انرژی مورد نیاز برای کارکرد خودرو را از آن می گیرد؛ حتما در زمان روشن کردن کولر با این موضوع مواجه شده اید که مقداری از قدرت و چابکی خودرو کاسته می شود که این موضوع به همین دلیل است. طبق بررسی‌های انجام شده، مصرف موتور خودرو در هر 100 کیلومتر استفاده از کولر خودرو، چیزی در حدود 2 لیتر افزایش پیدا می‌کند.

نکته ای که باید در زمان روشن کردن کولر خودرو مورد نظر داشت این است که از فشار آوردن بیش از حد به موتور خودرو و رانندگی پر گاز به خصوص در سربالایی ها و ترافیک اجتناب شود.
همچنین بهتر است در زمان رانندگی با سرعت بالا از کولر استفاده شود چرا که پایین بودن شیشه های موجب افزایش مقاومت خودرو در برابر حرکت و در نتیجه افزایش مصرف سوخت می شود.

نگهداری از کولر خودرو

با آغاز تابستان و پیش از شروع به استفاده از کولر خودرو از سالم بودن و کافی بودن فشار گاز آن مطمئن شوید. همچنین با توجه به رطوبت موجود در سیستم و امکان رشد باکتری ها تمیز یا تعویض کردن فیلترها برای کاهش ابتلا به مشکلات ریوی و پوستی و افزایش راندمان کولر ضروری است.

توجه کنید با توجه به شدید بودن میزان تابش خورشید در فصل تابستان از پارک کردن خودرو زیر آفتاب خودداری کنید و در صورتی که مجبور به پارک کردن در چنین شرایطی شدید، در هنگام بازگشت نخست برای چند دقیقه شیشه های خودرو را پایین آورده تا گرمای موجود از ماشین خارج شود و سپس کولر را روشن کنید. این کار باعث می شود که با کاهش دمای داخل خودرو فشار کمتری به سیستم تهویه خودرو وارد شود.

با توجه به اینکه در هنگام استفاده از کولر میزانی از قدرت موتور در اختیار آن قرار می گیرد از فشار دادن بی جهت پدال گاز به خصوص در سربالایی ها خودداری کنید.

بهتر است که در زمان استارت زدن خودرو کولر در شرایط خاموش باشد و پس از روشن نیز اندکی صبر کنید تا خودرو کمی گرم شود و بعد از آن کولر را روشن کنید. همچنین توجه داشته باشد تا حد امکان در سرعت و دور موتور بالا کولر خودرو را روشن نکنید و این کار را در سرعت پایین یا قبل از حرکت انجام دهید. به علاوه در سرعت های پایین از دنده سنگین استفاده نمایید زیرا که این  موضوع علاوه بر خنک شدن کولر از آسیب به سایر تجهیزات خودرو نیز جلوگیری می کند.

همچنین در نظر داشته باشید که آب رادیاتور خودرو در فواصل زمانی منظم باید مورد بررسی قرار گیرد زیرا کمبود آن منجر به گرمای شدید کولر می شود.

شارژ کولر خودرو

یکی از مهمترین مواردی که باید درباره کولر خودرو دانست میزان فشار و حجم مایع خنک کننده موجود در سیستم است. بهتر است هر چند وقت میزان فشار گاز موجود را اندازه گیری کنید و در صورت نیاز نسبت به شارژ کردن گاز کولر خودرو اقدام نمایید. توجه کنید که گازی که برای شارژ مجدد سیستم کولر استفاده می کنید با استاندارد ارائه شده توسط شرکت سازنده خودرو هماهنگی داشته باشد تا از آسیب به خودروی شما جلوگیری شود.